Παναγιώτης Ήφαιστος

Καθηγητής, Διεθνείς Σχέσεις-Στρατηγικές Σπουδές

Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών

www.ifestos.edu.gr  -- www.ifestosedu.gr  --  info@ifestosedu.gr  -- info@ifestos.edu.gr

 

Αχμέτ Νταβούτογλου, Εναλλακτικές κοσμοθεωρίες. Η επίδραση της Ισλαμικής κοσμοθεωρίας και της Δυτικής κοσμοθεωρίας στην πολιτική θεωρία (Εκδόσεις Ποιότητα 2011)

Sun Zu: «Εάν γνωρίζεις τον εχθρό σου και τον εαυτό σου, δεν έχεις ανάγκη να φοβάσαι το αποτέλεσμα ακόμη και εκατό μαχών. Εάν γνωρίζεις τον εαυτό σου αλλά όχι τον εχθρό, για κάθε νίκη που κερδίζεις θα έχεις και μια ήττα. Εάν δεν γνωρίζεις τον εαυτό σου, ούτε τον εχθρό, θα νικηθείς σε κάθε μάχη»

Στις παραπλήσιες σελίδες Αχμέτ  Νταβούτογλου-  Στρατηγικό βάθος, Η διεθνής θέση της Τουρκίας και στην σελίδα Α. Νταβούτογλου, Στρατηγικό βάθος, πολιτική, επίσης, καταχωρώ αναλύσεις και αναφορές που περιγράφουν και ερμηνεύουν τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται η εφαρμοσμένη νεο-Οθωμανική στρατηγική της πολιτικής ηγεσίας των Ερτογάν / Νταβούτογλου.

 

Περιεχόμενα σελίδας

Πρώτο εισαγωγικό σχόλιο Π. Ήφαιστου για το βιβλίο

περιεχόμενα του Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες

27.2.2011. Π. Ήφαιστος, Ένας άλλος Κόσμος: Αχμέτ Νταβούτογλου: Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες

Αποσπάσματα από το Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες

2.12.2010. Μ. Koplow, Foreign Policy, Hiding in plain sights.

Βασίλης Μαρκεζίνης,  H Eλλάδα και το φαινόμενο Aχμέτ Nταβούτογλου

27.2,2011. Τουρκία-Ιράν και στρατηγικό βάθος-ισλαμική κοσμοθεωρία

1.3.2011. Σύντομο σχόλιο

6.3.2011. Εχθρολαγνεία, ο «Άλλος» και εμείς

6/3/2011 Ένας πολιτικός ψυχίατρος για την διζωνική ομοσπονδία

6.3.2011. Οι εναλλακτικές κοσμοθεωρίες και η διζωνική-δικοινοτική

9.3.2011. Αχμέτ Νταβούτογλου: Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες

12.3.2011. Ο Νταβούτογλου και η Εθνική μας Στρατηγική

17.3.2011. Νταβούτογλου και Μέση Ανατολή

25.3.2011. Τουρκία και Χαλιφάτο

26.3.2011. Επιδέξιος ουδέτερος, τουρκία

 

Πρώτο εισαγωγικό σχόλιο Π. Ήφαιστου για το βιβλίο 28.2.2011

Πριν δύο περίπου χρόνια πρότεινα για μετάφραση και κυκλοφορία στα ελληνικά των δύο κύριων βιβλίων του Καθηγητή Αχμέτ Νταβούτογλου ο οποίος το 2009 έγινε Υπουργός Εξωτερικών. Όλοι γνωρίζαμε, βέβαια, ότι ο Αχμέτ Νταβούτογλου ήταν εξαρχής ο πνευματικός μέντορας των ισλαμιστών ηγετών της Τουρκίας. Είχαμε μια κάποια ιδέα για τις θέσεις του Νταβούτογλου και για το το δόγμα του νέο-Οθωμανισμού για το οποίο πολλοί θεωρούν ως τον κύριο σημερινό εκπρόσωπο.

    Την τελευταία δεκαετία σε βιβλία και άρθρα ποτέ δεν έπαυσα να λέω ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική εδράζεται σε λανθασμένες εκτιμήσεις για την στρατηγική του Ερτογάν. Πλην εδώ, στην Ελλάδα, εδώ και δύο δεκαετίες είμαστε παγιδευμένοι σε ένα απόλυτα λανθασμένο προσανατολισμό που «όλως περιέργως» ενθαρρύνουν και καλλιεργούν συγκεκριμένα «ιδρύματα» διεθνικά και διεθνώς συνδεδεμένα. Επικοινωνιακά από καιρό κατάλαβα ότι ήταν χαμένος κόπος να αντικρούω τους μηχανισμούς της ξένης εξάρτησης. Η κυριαρχία τους στα μέσα μαζικής επικοινωνίας είναι συντριπτική. Αν δεν ήταν δεν θα ήμασταν μια χώρα εξαρτημένη, θα είχαμε επεκτείνει τα χωρικά ύδατα, ορίσει την αποκλειστική ζώνη και επιτύχει μια βιώσιμη λύση στο κυπριακό ζήτημα. Από καιρό σταμάτησα να γράφω σε επιφυλλίδες και επικεντρώθηκα αυστηρά στα ακαδημαϊκά μου κείμενα κάνοντας μόνο έκτακτες παρεμβάσεις όπως στην περίπτωση του σχεδίου Αναν και των ανεκδοτολογικών βιβλίων ιστορίας που προορίζονταν για μαθητές δημοτικού. Ούτως ή άλλως, η παρούσα ιστοσελίδα έχει τέτοια επισκεψιμότητα που το αντισταθμίζει πλήρως.

         

Για την εθνική στρατηγική έχω πολλά βιβλία και πολλά δοκίμια και άρθρα σε δημοσιευμένους τόμους. Τα περισσότερα γράφτηκαν την δεκαετία του 1990 και αποκορυφώθηκαν όταν αναγκάστηκα να παρέμβω για να υποστηρίξω δημόσια τον αείμνηστο Παναγιώτη Κονδύλη όταν οι στρατιές των “hitmen» βάλθηκαν να σκοτώσουν τον επιστημονικό του χαρακτήρα. Σε λίγο ο Κονδύλης αποχώρησε από τα εγκόσμια. Τα κείμενά του, όμως, όπως και τα δικά μας, δυστυχώς επιβεβαιώθηκαν πλήρως. Η έγνοια μας για μια αποτελεσματική αποτρεπτική στρατηγική που θα διασφάλιζε την διεθνή νομιμότητα και μαζί με αυτά τα ζωτικά εθνικά συμφέροντα των ελλήνων. Λόγο για να γράψω νέα κείμενα μέχρι σήμερα δεν είχα, μιας και εκείνες οι αναλύσεις όπως κάθε στρατηγική ανάλυση περιέχουν σταθερά κριτήρια και παράγοντες. 

      Για εκείνα τα κείμενά μας έχουμε πληρώσει υψηλό τίμημα. Οι ύβρεις και οι δολοφονίες χαρακτήρα είναι αναρίθμητες. Βέβαια, ότι δεν σκοτώνει δυναμώνει. Πλην ο κοινωνικός σκοπός αδιατάραχτων ακαδημαϊκών αναλύσεων δεν εκπληρώθηκε. Τα ίδια πράγματα γράψαμε και έξω και ως επιστημονικές αναλύσεις είχαν αντίκτυπο. Εδώ, μύριοι hitmen της εξάρτησης καταπολεμούν τον συγγραφέα και τα λεγόμενά του. Για παράδειγμα, όσοι γνωρίζουν ακόμη και το αλφαβητάριο της αποτρεπτικής στρατηγικής ξέρουν ότι στις στρατηγικές σπουδές δεν εχθρεύεσαι τον αντίπαλο παρά μόνο προσπαθείς να καλλιεργήσεις τον ορθολογισμό του για να μην εκτελέσει τις απειλές του και για να επικρατεί διακρατική σταθερότητα. Η «έχθρα» δεν μπορεί καν να περάσει από το μυαλό ενός αναλυτή της στρατηγικής γιατί σκοποί και μέσα διέπονται από τα πολιτικά κριτήρια και τα κριτήριά μας ήταν και συνεχίζουν να είναι φιλειρηνικά. Εν τούτοις, ακούστηκαν πράγματα απίστευτα και τραγικά.

    Δεν βρισκόμαστε τυχαία σήμερα σε μια τέτοια κατάσταση φτώχειας κα αναξιοπρέπειας. Μόνο σε ένα εξαρτημένο κράτος θα μπορούσαν να ακουστούν τα πιο φρικτά πράγματα και να γίνουν αποδεκτά από την πολιτική ηγεσία. Την πολιτική ηγεσία η οποία μετά το 1995 προχώρησε πλήρως στην λογική του αντιπάλου. Προσχώρησε έτσι στην λογική του κατευνασμού που είναι πάντοτε, όπως η ιστορία διδάσκει, καταστροφκή. Ούτε αποτρέψαμε την Τουρκική απειλή αλλά ούτε και την αποφύγαμε όπως κάποιοι καλόπιστα πλην λανθασμένα πίστευαν. Όσο ζούσαν οι Κωνσταντίνος Καραμανλής κα Ανδρέας Παπανδρέου, όσα άλλα και αν τους καταμαρτυρεί κανείς, μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι στο πεδίο της εθνικής στρατηγικής τα ελάχιστα τηρούνταν. Έκτοτε κατηφορίζουμε στην συρρίκνωση και στην ηθική, πνευματική και οικονομική χρεοκοπία και ενδεχομένως στην απώλεια επικράτειας.

          Ως αναλυτής ήξερα προς τα πού πήγαιναν τα πράγματα καθότι στην στρατηγική ανάλυση μερικά κριτήρια και παράγοντες είναι σταθερά και άλλα συναρτημένα με αυτά, προβλέψιμα. Ποτέ όμως ένας αναλυτής δεν πρέπει να αντικαθιστά τον ρόλο του πολιτικού (εκτός και αν αποχωριστεί την ακαδημαϊκή ιδιότητα) και ποτέ δεν πρέπει γίνεται Δονκιχώτης. Την δουλειά μας συνεχίσαμε να την κάνουμε ως ακαδημαϊκοί. Βέβαια, όπως κάθε άλλος πολίτης έχουμε άποψη και ρίχνουμε τη ψήφο μας όπως πρέπει, πλην τον κατήφορο τον σταματά η κοινωνία στο σύνολό της και όχι ο ένας ή άλλος ακαδημαϊκός. Μιλώ για τους πραγματικούς ακαδημαϊκούς που ασκητικά προσκολλώνται στην έρευνα, στην αντικειμενική εκτίμηση των πραγμάτων και στον σεβασμό πάγιων κωδίκων δεοντολογίας της επιστήμης.

    Στο τέλος πάντως, ισχύει η λαϊκή σοφία: Ο καθείς σε αυτά τα πράγματα παθαίνει ότι του αξίζει.

 

Η πρότασή μου να μεταφραστούν τα βιβλία του Αχμέτ Νταβούτογλου εντάσσεται στην πιο πάνω λογική. Για ένα ακόμη λόγο, ετοιμάζω επάνοδό μου στο πεδίο της στρατηγικής ανάλυσης με κάποιες νέες δημοσιεύσεις. Τα δύο κύρια κριτήρια πρότεινα την μετάφρασή τους είναι τα εξής:

    Πρώτον, όπως μεταξύ άλλων έγραψα με προσωπική μου επιστολή και στον ίδιο τον Αχμέτ Νταβούτογλου (απευθυνόμενος σε αυτόν με την ιδιότητα του συναδέλφου των διεθνών σχέσεων), ο ανορθολογισμός στις διακρατικές σχέσεις είναι συνταγή θανάτου για όλα τα μέρη. Ως αναλυτής της  στρατηγικής ξέρει ότι συμπεριφορές όπως τα ζεϊμπέκικα και οι κουμπαριές ως διπλωματικές στάσεις είναι κωμικές και τραγικές. Ενδέχεται να σας έδωσαν λάθος μηνύματα οι πολιτικοί ηγέτες της Ελλάδας, του έγραψα. Και αυτό να σας οδηγήσει σε φρικτά λανθασμένες αποφάσεις που θα παραγνωρίζουν ότι εντός του ελληνικού κράτους ζουν δέκα εκατομμύρια ολοζώντανοι άνθρωποι. Πιθανότητα κάτι θα αρπάξετε εδώ και εκεί λόγω των σημερινών αδυναμιών της Ελλάδας, υπονόησα. Πλην μην υποτιμάται μια οποιαδήποτε κοινωνία και την μετέπειρα αντίδρασή της. Επειδή αυτό είναι στην φύση  των πραγμάτων, θα πάθετε μεγάλες ζημιές αν βλαφτεί η Ελλάδα, τον προειδοποίησα. Και του είπα αυτό κυρίως ως συνάδελφός του αναλυτής της στρατηγικής. Του τόνισα επίσης ότι έχασαν μεγάλη ευκαιρία ειρηνικής επίλυσης του κυπριακού με το ανοσιούργημα του σχεδίου Αναν και του έστειλα την έκθεση εμπειρογνωμόνων που συντάξαμε το 2005 και που προσδιορίζει την διεθνή νομιμότητα καθώς και κάποιες αναλύσεις μου για να καταλάβει ότι αν δεν επικρατήσει διακρατικός ορθολογισμός δεν θα υπάρξει νικητής παρά μόνο χαμένοι. Σκοπός λοιπόν είναι ο διακρατικός ορθολογισμός. Και ο διακρατικός ορθολογισμός αφορά αμφότερα τα κράτη. Η πρότασή μου λοιπόν να μεταφραστούν και να κυκλοφορήσουν αυτά τα δύο εντυπωσιακά βιβλία στην Ελλάδα –ένα πράγματι δύσκολο εγχείρημα που ευτυχώς αναλήφθηκε εκδοτικά και γι’ αυτό ευχαριστώ όλους τους συντελεστές που αποδέχθηκαν την πρότασή μου– είχε συγκεκριμένο σκοπό: Να τύχουν οι έλληνες πρωτογενούς και αληθινής πληροφόρησης της Τουρκίας για να ξέρουν αμφότερα τα κράτη τι τους γίνεται. Να το πω ξεκάθαρα: Ως αναλυτής της στρατηγικής πιστεύω ότι δεν είναι μόνο η Ελλάδα που χάνει αλλά και η Τουρκία. Γιατί μέσα από τα δικά μας λάθη ενδέχεται να αναλάβει επεκτατικά ρίσκα που θα στοιχίσουν σε όλους πολύ ακριβά. Εκεί καταντήσαμε: Να είναι οι τούρκοι προσεκτικοί από τα δικά μας λάθη γιατί και αυτοί θα ζημιωθούν. Βέβαια, στην στρατηγική ανάλυση αυτά είναι Αλφαβητάριο. Το ότι δεν το γνωρίζουν πολλά ελληνικά πολιτικά ελίτ είναι και το πρόβλημα.

    Δεύτερον, σε καθαρά συγγραφικό επίπεδο, για εμένα η πρόταση δημοσίευσης των βιβλίων του Νταβούτογλου ήταν κατά κάποιο τρόπο και μια στρατηγική επιστημονικής «έμμεσης προσέγγισης». Κανείς αν βάλει σήμερα στο Google «Νταβούτογλου, Στρατηγικό Βάθος» βγάζει πάνω από 100000 αναρτήσεις. Το λέω και κυριολεκτώ: Δεκάδες χιλιάδες διάβασαν την αλήθεια από την πέννα του ίδιου του τούρκου υπουργού εξωτερικών και μεταφορικά μιλώντας την έτριψαν στην μούρη των στρατιών των hitmen και των επιστημονικά μεταμφιεσμένων προπαγανδιστών. Δεν μπορώ να κάνω στρατηγική ανάλυση με ηρεμία όταν λες "ο τοίχος είναι άσπρος" και καμιά πεντακοσαριά επιφυλλιδογράφοι να εκτοξεύουν μανιακά βέλη λέγοντας ... "όχι είναι μαύρος". Όποιος έχει καλή θέληση και μάτια, λοιπόν, ας διαβάσει τους ακριβείς σκοπούς της Τουρκίας μέσα από τα ίδια τα λόγια των τούρκων ηγετών. Το ότι αυτό το πρόβλημα έχει καταντήσει μάστιγα το βλέπει κανείς και από το έλλειμμα ψυχραιμίας σε κάποια αξιοθρήνητα αντιφατικά αρθράκια, σε κάποιες σπασμωδικές ύβρεις και σε κάποια γελοία αμηχανία όσων ούτε να πουν συγνώμη ξέρουν ούτε να δουν ότι ακόμη και η προπέτεια έχει όρια. Επικοινωνιακά σίγουρα είναι πλέον ξεγυμνωμένοι. Ούτως ή άλλως, δεν μπορούν να λένε ανακρίβειες μια ζωή και να μην γίνουν καταγέλαστοι. Όχι πως με ενδιαφέρει και πολύ αυτό προσωπικά: Μόνο να αφεθούμε ήσυχοι θέλω όσοι θέλουμε να εργαστούμε σοβαρά και επιστημονικά. Να μπορέσουμε πλέον να γράψουμε απερίσπαστοι από τα ενοχλητικά κουνούπια-hitmen. Έτσι, υπηρετείται η επιστημονική αλήθεια και ο διακρατικός ορθολογισμός που είναι το πρώτιστο μέλημα κάθε στρατηγικής ανάλυσης.

    Και για να το κάνω τελείως σαφές, ο Νταβούτογλου είναι ένας σημαντικός αναλυτής της στρατηγικής και όπως βλέπω τώρα της ιστορικοπολιτικής διαχρονίας. Είναι ένα πράμα αυτό και άλλο το ότι θεωρώ τα κείμενά του αναθεωρητικά σε πολλά σημεία και κυρίως ως προς τις προεκτάσεις τους. Είμαι όμως ο τελευταίος που θα έκανα επίθεση κατά κάποιου προσωπικά για την πίστη του, τον πνευματικό του κόσμο, την φιλοπατρία του όπως αυτός την αντιλαμβάνεται και για την κοσμοαντίληψή του. Αν πέραν των επιστημονικών ζητημάτων που επιφυλάσσομαι, αν κάτι έχω μεγάλο πρόβλημα με τα κείμενά του, είναι ο στρατευμένος τρόπος που γράφει. Πλην, και πάλιν, τι να πει κανείς σε αυτό το ζήτημα όταν γνωρίζει πως 999.999 των πολιτικών στοχαστών τους τελευταίους αιώνες και κυρίως τις τελευταίες δεκαετίες είναι συνειδητά ή ανεπίγνωστα στρατευμένος σε πολιτικούς σκοπούς. Τουλάχιστον, λέμε αμήχανα όσοι θέλουμε να είμαστε αξιολογικά ελεύθεροι, οι περισσότεροι είναι στρατευμένοι στα εθνικά τους συμφέροντα. Αν ιεραρχήσουμε τους στρατευμένους, κατακριτέοι είναι όσοι δεν είναι φιλοπάτριδες. Πιο θλιβερή περίπτωση σίγουρα είναι οι ανεπίγνωστοι απάτριδες. 

 

Για την Τουρκία, τώρα, και τον Νταβούτογλου, έχω πολλά να πω. Όχι ύβρεις ή συναισθηματισμούς όπως γίνεται φανερό, καθότι αυτό ούτε ωφελεί ούτε ενδείκνυται. Ενώ λοιπόν είχα μια κάποια άποψη για τον Νταβούτογλου, τώρα, έχοντας καταπληκτικές μεταφράσεις των βιβλίων του, πείστηκα ότι δεν είναι τυχαίος. Όπως έγραψα και σε επιφυλλίδα σήμερα ξέρει τι να πει, ξέρει πως το λέει και το κάνει πολύ καλά για τους σκοπούς της Τουρκίας. Το ζήτημα είναι τι κάνουμε εμείς. Το βιβλίο Εναλλακτικές κοσμοθεωρίες, όχι μόνο είναι μεγάλης σημασίας αλλά συμπληρώνει πλήρως την εικόνα που αποκτήσαμε με το Στρατηγικό βάθος.

    Εκτός του ότι ξέρουμε πλέον τις βαθύτερες σκέψεις των πολιτικών και πνευματικών ελίτ του γειτονικού κράτους, η ανάλυση της Ισλαμικής κοσμοθεωρίας είναι συνοπτική, εύπεπτη και κατανοητή. Μαθαίνουμε επίσης πλήθος ζητημάτων που αφορούν τον απέραντο χώρο του Ισλάμ και με μερικά επιστημονικά ζητήματα που αφορούν την μετά-αποικιακή εποχή δεν έχω παρά να συμφωνήσω καθότι και εγώ τα έγραψα στο παρελθόν. Η σύγκριση της Ισλαμικής κοσμοθεωρίας με την Δυτική κοσμοθεωρία αν και συχνά αλματώδης και επιστημονικά ελεγχόμενη, είναι κάτι περισσότερο από χρήσιμη.

    Γίνεται κατανοητή, αν μη τι άλλο, η θεοκεντρική κοσμοθεωρία δισεκατομμυρίων ανθρώπων και μια άλλη διάσταση στην διαδρομή του διεθνούς συστήματος. Βέβαια βιβλία για το Ισλάμ υπάρχουν πολλά. Όμως, ο Νταβούτογλου τα λέει με ένα πολιτικά ενδιαφέροντα πολύ χρήσιμο τρόπο και για να λέμε την αλήθεια ξεκάθαρο και διαυγή. Οι επιφυλάξεις βέβαια είναι πολλές, κυρίως επιστημονικού χαρακτήρα. Γιατί θα ήταν δονκιχωτικό και ανόητο να αρχίσει κανείς να βάλλει κατά της πίστης 1,5 εκατομμυρίων μουσουλμάνων. Δέος αισθάνθηκα τελειώνοντας το βιβλίο για τον ενιαίο χαρακτήρα αυτών των δισεκατομμυρίων πλασμάτων που θεωρούν τον Θεό, την φύση, τον άνθρωπο, την πολιτική, την ηθική και τον νόμο ενιαία και αδιαίρετα. Για να είμαι πιο ακριβής, αυτό θα πρέπει κανείς να το συγκρίνει με τα δικά μου γραφόμενα στο Κοσμοθεωρία των Εθνών όπου γίνεται εκτενής ανάλυση για την πνευματική εκμηδένιση που προκαλεί ανθρωπολογική εκμηδένιση, κάτι με το οποίο η πίστη δεν είναι άσχετη. Όπως μεγαλοπρεπώς επισήμανε ο Παναγιώτης Κονδύλης: «Οι πραγματιστές δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν την απτή χρησιμότητα των “μεταφυσικών” κατασκευών μέσα στον κοινωνικό αγώνα για ισχύ. Ίσως να είναι “καθ’ αυτό” (διάβαζε: από την σκοπιά φιλελεύθερων ωφελιμιστικών αντιλήψεων) αδιάφορο, ποια ιδέα περί Θεού πρεσβεύει κάποιος, ωστόσο η πρακτική διαφορά γίνεται τεράστια, αν υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι για την ιδέα τους περί Θεού είναι πρόθυμοι να πεθάνουν ή να σκοτώσουν, αφού συνδέουν μαζί της τη δική τους ταυτότητα». (1991, σ. 106).

    Η πίστη και η ετερότητα είναι πάντα σεβαστή και η αποδοχή της ετερότητάς τους επιβαλλόμενη. Επιστημολογικά αυτό είναι 100% για κάθε επιστήμονα που σέβεται το λειτούργημά του. Το λέω όμως και με την πνευματική έννοια του όρου. Ότι δηλαδή η πνευματική υπόσταση και η εν γένει ανθρωπολογική ετερότητα κάθε πλάσματος είναι 100% αποδεκτή ως ζήτημα στοιχειώδους πολιτικού πολιτισμού των ανθρώπων. Αν μη τι άλλο, όσοι γνωρίζουν θεωρία διεθνών σχέσεων και τα κείμενα της Θουκυδίδειας παράδοσης στις αξιολογικά ελεύθερες παραδοχές της οποίας είμαι ευθυγραμμισμένος, αυτό είναι κάτι το δεδομένο: Όπως έγραψα πολύ πρόσφατα αναφορικά με τις δεσμεύσεις πάγιων κωδίκων επιστημονικής δεοντολογίας, "αξιολογική κρίση «μιας» (ατομικής ή συλλογικής) Ύπαρξης επί μιας άλλης στερείται αντικειμενικής βάσης!!. Εξ ορισμού και προγραμματικά είναι αξίωση ισχύος". Γι' αυτό, η πολιτική σκέψη για να είναι αντικειμενική πρέπει να αυτοπεριορίζεται από τις ανθρωπολογικές-οντολογικές προϋποθέσεις.

    Αν παραθέτουμε εδάφια για τον αντί-δυτικό χαρακτήρα των παραδοχών του Νταβούτογλου δεν είναι για να κατακρίνουμε αυτόν ή την πίστη του αλλά για να τονίσουμε τον πολιτικό χαρακτήρα τους, καθώς επίσης και τις βαθύτερες προεκτάσεις της εθνικής στρατηγικής που αφορούν την Ελλάδα. Εξάλλου, αν και είχα μελετήσει πολλά βιβλία στο παρελθόν για το Ισλάμ, η μελέτη αυτού του βιβλίου με βοήθησε όσο κανένα άλλο να κατανοήσω τον χαρακτήρα μιας θεοκεντρικής πίστης. Και γνωρίζοντάς την καλύτερα μπορώ να συναγάγω καλύτερα συμπεράσματα και καλύτερες εκτιμήσεις. Αυτή είναι η ουσία.  

    Κανείς θα πρέπει να μελετήσει προσεκτικά αυτό το μεστό βιβλίο για να συνάγει τα δικά του συμπεράσματα για τις βαθύτερες παραδοχές της τουρκικής ηγεσίας και την εθνική τους στρατηγική. Θα μπορούσα μόνο να πω ότι υπάρχει μια σαφής διάκριση μεταξύ του Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες που υιοθετεί μια στάση αμιγώς ισλαμική με κοσμοσυστημικό πρόσημο και της θεώρησης στο Στρατηγικό βάθος που μετεξελίχθηκε προς μια εθνοκρατική παραδοχή. Το ενδιαφέρον σε αυτό είναι ότι ο Νταβούτογλου δίπλα στον Ερτογάν έχει το πλεονέκτημα ότι μπορεί να παντρέψει την εθνοκρατική παραδοχή με την ισλαμική κοσμοσυστημική προς όφελος της πρώτης. Ας μην υποτιμάται αυτό. Πλέον, για τις μουσουλμανικές χώρες για να καταλάβω τι συμβαίνει θα ερωτώ: "Πόσοι είναι πιστοί και πόσο πιστοί είναι;" Γιατί αυτό πείστηκα είναι βαθύτερων πολιτικών προεκτάσεων με τρόπο που καμιά μηχανιστική θεώρηση δεν μπορεί να αναλύσει, γεγονός που ερμηνεύει και πολλές γκάφες των δυτικών μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.

     Οι δύο αναλύσεις, του Στρατηγικού βάθους και των Εναλλακτικών Κοσμοθεωριών, είναι απόλυτα συνδεδεμένες, στον βαθμό που η συνδυασμένη ανάγνωσή τους δείχνει την εμβέλεια του «Στρατηγικού βάθους». Για να είμαστε τελείως αντικειμενικοί, την συγγραφική εμβέλεια του Νταβούτογλου, την οποία πολλοί βιάστηκαν να χλευάσουν αντί να την μελετήσουν και να την κατανοήσουν προς όφελός τους, δεν είναι να την υποτιμάς.

 

Αυτών λεχθέντων, απαιτείται να ξεκαθαριστεί ένα επιστημολογικό ζήτημα βαθύτατων προεκτάσεων: Διαφέρει πλήρως από εμάς, δηλαδή τους δυτικούς αναλυτές. Ένα εντυπωσιακό χαρακτηριστικό του Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες, συγκεκριμένα, είναι ότι εξαρχής υιοθετεί ένα έσχατο λογικό σχήμα, το θεοκεντρικό. Και δεν είναι αγράμματος όπως πολλοί δικοί μας: Γνωρίζει επαρκώς και χρησιμοποιεί δεόντως το γεγονός πως οι αντίστοιχες παραδοχές στην Δύση είναι όχι μόνο επουράνιες -τόσο στην θεοκρατική εκδοχή τους όσο και στην ακόμη συνηθέστερη και πιο χυδαία εκδοχή τους της πολιτικής θεολογίας των υλιστών- ώστε επιδέξια να επιχειρεί να αποδείξει πως εδώ έχουμε εγγενή θεοκρατική τάση και εκεί (στον κόσμο του Ισλάμ) πίστη, περιεκτική ανθρωπολογία, πολιτικό πολιτισμό (θεοκεντρικό) και δημοκρατία. ["επιπρόσθετα, το γεγονός ότι αυτές οι αντιδράσεις άρχισαν να διαδίδονται μεταξύ των πλέον εκβιομηχανισμένων και εκσυγχρονισμένων μουσουλμανικών μαζών αποδεικνύει ότι ούτε οι κοινωνιολογικές και οικονομικές αναλύσεις που σχετίζονται με τις θεωρίες του εκσυγχρονισμού είναι επαρκείς για την κατανόηση και την αποτίμηση αυτής της αντίδρασης. Σήμερα κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι, έπειτα από ένα ορισμένο στάδιο εκβιομηχάνισης και εκσυγχρονισμού, οι μουσουλμανικές μάζες ως σύνολο θα υιοθετήσουν δυτικούς τρόπους σκέψης και ζωής κι αυτό γιατί στην πραγματικότητα το όλο πρόβλημα είναι κάτι παραπάνω από πρόβλημα σταδίου εξέλιξης. Η εν λόγω αντίδραση θα πρέπει να ιδωθεί υπό το πρίσμα του ότι στην πραγματικότητα το Ισλάμ γίνεται αντιληπτό ως μια κοσμοθεωρία (Weltanschauung) εναλλακτική προς τη Δυτική φιλοσοφικοπολιτική παράδοση, και όχι υπό το πρίσμα της «ιδεολογικής αδιαλλαξίας του Ισλάμ έναντι του Δυτικού κόσμου σήμερα»Crone& Hinds, 1986: 110), καθώς οι Μουσουλμάνοι μπορεί εξίσου καλά να κατηγορήσουν τη Δύση για «ιδεολογική αδιαλλαξία». Από την άλλη πλευρά, ορισμένες υπεραπλουστευτικές εξηγήσεις για την ισλαμική αναβίωση έχουν χάσει την αξία τους λόγω της αυξανόμενης ισλαμικής αναβίωσης παρά την ύφεση των παραγόντων στους οποίους βασίζονται αυτές οι εξηγήσεις"] Προχωρεί μάλιστα στο να υποστηρίξει πως η απουσία Εκκλησίας αποκλείει ο Ισλαμικός να καταλήξει σε θεοκρατία. Και σε αυτούς που κατηγορούν τους ισλαμιστές ως φονταμενταλιστές αντιτάσσει:

"όπως θα καταδειχθεί στη συνέχεια, η δικαιολόγηση του κράτους μέσω επιχειρημάτων ότι αποτελεί θεϊκό θεσμό δεν θα πρέπει να συγ­χέεται με το ισλαμικό παράδειγμα της ενότητας μεταξύ της οντολογικής και της πολιτικής σφαίρας, λόγω του ότι η δυτική θεϊκή δικαιολόγηση προϋποθέτει την κατηγορηματική διαφο­ροποίηση της εξουσίας σε κράτος και εκκλησία. Σε αντίθεση με την ισλαμική περίπτωση, στην οποία οι οντολογικές και θρη­σκευτικές αντιλήψεις είναι αυστηρά ενοποιημένες, οι δυτικές δικαιολογήσεις του κράτους ως θεϊκού θεσμού έχουν αναπτυ­χθεί και χρησιμοποιηθεί από κοσμικές εξουσίες, προκειμένου να επιτύχουν την ανεξαρτησία τους από την ανώτατη εξουσία της εκκλησίας. … οι προσπάθειες συγκέντρωσης της ισχύ­ος στα χέρια των μοναρχών δεν δημιούργησαν μια θρησκευ­τικοπολιτική ενότητα όπως αυτή που υπήρχε στην ισλαμική εμπειρία κι αυτό εξαιτίας των παραδειγματικών διαφορών των δύο διαφορετικών κοσμοθεωριών. Αντ’ αυτού, οδήγησαν στην κυριαρχία της εκκοσμίκευσης της πολιτικής ισχύος διότι η Καθολική εκκλησία δεν άφησε τη θρησκευτική εξουσία σε κανέναν άλλο θεσμό, παρά τις θεωρίες περί θεϊκών δικαιωμά­των των βασιλέων και των συνόδων … Δεύτερον, ο τρόπος δικαιολόγησης μέσω της θεολογικής διαφάνειας, γύρω από την πεποίθηση του ταουχίντ, στο Ισλάμ σε μια κοσμολογικοοντολογική σφαίρα, επιτάχυνε τη διαδικα­σία εκλαΐκευσης της πίστης με το να δημιουργήσει μια άμεση σύνδεση μεταξύ οντολογίας και αξιολογίας μέσω επιστημολο­γικής ακρίβειας. Αυτή η οριζόντια εκλαΐκευση της πίστης δημι­ούργησε μια ενοποίηση οντολογικών και πολιτικών αντιλήψε­ων ακόμη και για τις αγράμματες μουσουλμανικές μάζες, χωρίς καμία ανάγκη για έναν κάθετο θρησκευτικό οργανισμό όπως η εκκλησία στον Χριστιανισμό. Αυτό επιτάχυνε τη διαδικασία της λαϊκής δικαιολόγησης μιας ισλαμικής πολιτείας μέσα σε ένα πλαίσιο έντονης εσωτερικής συνέπειας βασισμένης στην οντολογική ιεραρχία. Σε αντίθεση με αυτή την κατάσταση, οι θεολογικές και οι μυστηριακές περιπλοκές γύρω από την εγγύτητα των οντολο­γικών επιπέδων και η εξειδίκευση της θεότητας στον Χριστια­νισμό δημιούργησαν έναν ερμηνευτικό διασκορπισμό μεταξύ μιας θεοκρατικής ελίτ μέσα στον οργανισμό της εκκλησίας και μια απομάκρυνση της δικαιολόγησης από τον λαό μέσω μιας συστηματικής οντολογικής πίστης. Αυτό οδήγησε σε ένα επιστημολογικό αδυνάτισμα της σχέσης μεταξύ θεολογίας και φιλοσοφίας που είχε ως αποτέλεσμα την εκκοσμίκευση της γνώσης και της ζωής. Στη σύγχρονη εποχή, η εν λόγω διαδικα­σία διέκοψε την ασαφή σύνδεση μεταξύ της οντολογικής και της πολιτικής σφαίρας στον Χριστιανισμό, και σχημάτισε ένα θεωρητικό έδαφος για τη δικαιολόγηση του πολιτικού συστή­ματος ανεξάρτητο από την πίστη. … Οι οντολογικοκοσμολογικές αντιλήψεις είναι οι καθοριστι­κοί παράγοντες των τρόπων δικαιολόγησης του κοινωνικο­πολιτικού συστήματος. Η φυσιοκεντρική αντίληψη της σύγ­χρονης εκδοχής του δυτικού παραδείγματος έθεσε τα θεμέλια για τις δικαιολογήσεις υπό το πρίσμα της προέλευσης και των σκοπών του κράτους βάσει των θεωριών της φυσικής κατά­στασης και βάσει των ωφελιμιστικών αρχών της ευτυχίας στον παρόντα κόσμο. Το κορανικό σημασιολογικό πεδίο που απο­τελεί ένα οντολογικοπολιτικό σύνολο εννοιών, διαμορφώνει τον μουσουλμανικό νου κατά τέτοιο τρόπο, ώστε ο τελευταίος να πιστεύει στην αναγκαιότητα μιας κοινωνικοπολιτικής τά­ξης που αντανακλά την κοσμολογική τάξη. … Η πολιτική διαφο­ρά των τρόπων δικαιολόγησης αντιστοιχεί στην αντιληπτική διαφορά μεταξύ φυσιοκεντρικού μηχανισμού και δημιουργη­μένης κοσμολογικής τάξης. Καθώς οι Μουσουλμάνοι θεωρούν ως δεδομένη μια δημιουργημένη κοσμολογική τάξη αντί για μια αυτορρυθμιζόμενη φύση, η αξιολογική σύνδεση μεταξύ οντολογικής και πολιτικής σφαίρας είναι πάντοτε εξαρτημένη από τη θεοκεντρική δομή πίστης προκειμένου να δικαιολο­γήσει το κοινωνικοπολιτικό σύστημα, το οποίο θεωρείται ως τομέας ευθύνης των ανθρώπινων όντων ως αντιβασιλέων του Δημιουργού στην κοσμολογική τάξη. Αυτή η συνοχή μεταξύ οντολογικών, αξιολογικών και πολιτικών αντιλήψεων παρέχει ένα κοινό έδαφος μεταξύ των διαφόρων ομάδων του ισλαμικού παραδείγματος το οποίο μπορούσε να αναπαράγει μια εσω­τερικά συνεπή πολιτική κουλτούρα ανά τους αιώνες ..."

    Στην βάση αυτή αναπτύσσει την επιστημολογία του, τις θεωρήσεις του και τα σχεδόν προγραμματικά συμπεράσματά του. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, καθότι, η έσχατη λογική που προσδιορίζει θεοκεντρικά ο Προφήτης ενοποιεί τον Θεό, τον άνθρωπο, την ηθική, την πολιτική, την κοινωνικοοικονομική οργάνωση και την κοινωνικοπολιτική οργάνωση. Αυτό περιγράφει με συνέπεια και σύμφωνα με την δική μας επιστημολογία, είναι «στρατευμένος» και βαθύτατα αξιολογικά βεβαρυμμένος. Όσον τον αφορά, όμως, ισχύει το αντίθετο. Κατηγορεί εμάς ότι περιπλεκόμαστε στους "λαβύρινθους των οντολογικών επιπέδων" και ότι αυτός είναι αδιατάραχτος και ακλόνητος. Αυτό απορρέει από την ανάλυσή του και την μεγάλη επιστημολογική αυτοπεποίθησή του.

 

Για να διασκεδάσω τα γνωστά σλόγκαν των εγχώριων προπαγανδιστών αντιτάσσω ότι στο διακρατικό σύστημα το ζήτημα δεν είναι να «αγαπάμε τον Άλλο» που μας απειλεί, αλλά να κατανοήσουμε την λογική του για να λειτουργήσουμε ορθολογιστικά. Και επειδή παίρνω στα σοβαρά την νεο-Οθωμανική προσέγγιση, το Εναλλακτικές κοσμοθεωρίες επιβεβαιώνει ότι αυτό εμπεριέχει ένα εγγενή και επικίνδυνο αναθεωρητισμό.

 

Το Στρατηγικό βάθος είναι ήδη ένα πολιτικοστοχαστικό γεγονός. Πιστεύω ότι το Εναλλακτικές κοσμοθεωρίες είναι ακόμη σημαντικότερο. Το νέο βιβλίο συνδυάζοντάς το με το άλλο, ως αναγνώστης και μελετητής ξέρω πλέον πολύ περισσότερα για την απέναντι πλευρά αλλά και τι περισσότερο χρειάζεται για να θεμελιώσω περαιτέρω ένα κείμενο στρατηγικής. Είμαι περίεργος, πάντως, να δω τι θα γράψουν οι θεολόγοι, οι πολιτικοί φιλόσοφοι, οι επιστημολόγοι, οι ιστορικοί, οι ιστορικοί των ιδεών και οι Διαφωτιστές που επιστημονικά μιλώντας τους επιτίθεται κατά μέτωπο. Αναμένω επίσης να το διαβάσουν οι πολιτικοί μας, για να ξέρουν την λογική των ηγετών με τους οποίους μιλάνε. Θέλουν κάτι τέτοιο; Για να είμαι ειλικρινής δεν γνωρίζω αν τους ενδιαφέρει καν.

 

Τελειώνω λοιπόν συνοψίζοντας ότι το Εναλλακτικές κοσμοθεωρίες αποτελεί το κοσμοθεωρητικό και πνευματικό υπόστρωμα του Στρατηγικού βάθους. Η διεθνής θέση της Τουρκίας, και την προγενέστερη αυτού του βιβλίου πολιτικοστοχαστική αιτιολόγηση του επερχόμενου ύστερου νεο-Οθωμανισμού. Το βιβλίο αποτελεί μια κατά τα άλλα καταπληκτική ανάλυση του ισλαμικού κόσμου τον οποίο συγκρίνει και αντιπαραθέτει με τον Δυτικό. Το βιβλίο είναι πολύ πιο σημαίνων από το Στρατηγικού βάθος αν θέλουμε να ξέρουμε την Τουρκία και τον Ισλαμικό κόσμο και αν θέλουμε να λειτουργούμε ορθολογιστικά στο διπλωματικό πεδίο. Η ανάλυση αυτή επίσης θα αναιρέσει πολλές συναισθηματικές αναλύσεις που ακολούθησαν την δημοσίευση του Στρατηγικού βάθους. Ο Νταβούτογλου, όπως σημείωσα πιο πάνω, όπως όλοι θα διαπιστώσουν, πολιτικοστοχαστικά δεν είναι τυχαίος. Είναι εδραίος σε αυτό που λέει, ξέρει να κάνει άλματα και κυρίως είναι πολιτικά πολύ συναφής. Η ανάγκη επιστημονικών ελέγχων είναι δεδομένη και ο υποφαινόμενος ήδη ετοιμάζει κείμενα που θα αφορούν τις στρατηγικές πτυχές. Το Εναλλακτικές κοσμοθεωρίες, όμως, αγγίζει πολλαπλά γνωστικά πεδία της ιστορίας των ιδεών, της πολιτικής φιλοσοφίας, της θεολογίας και της πολιτικής επιστήμης των διεθνών σχέσεων. Για τους πολιτικούς αναλυτές στα μέσα ενημέρωσης, τώρα, θα καταλάβουν το εξής: Όλοι λέγαμε ότι το νεο-Οθωμανικό εγχείρημα είναι για τους τούρκους ριψοκίνδυνο. Οι ισλαμιστές νεότουρκοι, για να μειώσουν το ρίσκο θα πρέπει να είναι προσεκτικοί και το Εναλλακτικές κοσμοθεωρίες δείχνει πως ξέρει το πεδίο στο οποίο κινείται ως υπουργός εξωτερικών. Μεγάλο πάντως το ρίσκο της Τουρκίας και μεγάλες οι ευκαιρίες των αντιπάλων της Τουρκίας. Είναι και αυτό ένα ακόμη σημαντικό συμπέρασμα.

 

Υστερόγραφο.

Όσο για τους Νταβουτολάγνους ημέτερους, θα πω το εξής: Δεν έχουν άδικο να θεωρούν τον Νταβούτογλου μεγάλη προσωπικότητα. Πλην, όταν αξιολογικά εμμέσως ή και ευθέως τον στηρίζουν, για να είναι συνεπείς, θα πρέπει να αποδεχθούν την θεοκεντρική λογική του ως επιστημολογική, αξιακή και πολιτική παραδοχή. Για να είναι ακόμη πιο συνεπείς θα μπορούσαν να αλλαξοπιστήσουν, όπως έχουν κάθε δικαίωμα, για να γίνουν μέρος μιας πραγματικά συγκλονιστικής πίστης (εγώ τουλάχιστον αυτό εισπράττω και όπως είπα πιο πάνω βλέπω με δέος την βαθύτητα της θεοκεντρικής πίστης). Όσοι από εμάς θέλουμε να μείνουμε αυτό που οι μουσουλμάνοι ονομάζουν "άπιστος", ας μας αφήσουν ήσυχους να είμαστε αυτό που είμαστε. Ως συγγραφείς δεν μας ενδιαφέρουν. Ούτε βέβαια μας ενδιαφέρουν οι πολεμικές, τα υπονοούμενα, οι μπηχτές και οι δολοφονίες χαρακτήρα.

 

περιεχόμενα του Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

 

Πρόλογος του εκδότη

Μεταγραφή αραβικών χαρακτήρων

Ευχαριστίες

Εισαγωγή

1. Το επίκεντρο του προβλήματος

2. Πρόβλημα ορολογίας και εννοιολογικού πλαισίου

 

Μέρος Ι. Θεωρητικές έρευνες

 

Κεφάλαιο 1. Δυτικό παράδειγμα: Οντολογική εγγύτητα

1.1. Οντολογική εγγύτητα και εξειδίκευση της θεότητας

1.2. Επιστημολογική εξειδίκευση της αλήθειας:

Εκκοσμίκευση της γνώσης

1.3. Αξιολογικός θετικισμός:

Εκκοσμίκευση της ζωής και του νόμου

 

Κεφάλαιο 2. Ισλαμικό παράδειγμα: Ταουχίντ και οντολογική διαφοροποίηση

2.1. Κοσμολογικοοντολογική ενότητα και υπερβατικότητα

2.1.1. Κορανική βάση

2.1.2. Συστηματοποίηση του παραδείγματος

2.2. Επιστημολογική ενότητα της αλήθειας:

Εναρμόνιση της γνώσης

2.3. Αξιολογική κανονιστικότητα:

Ενότητα της ζωής και του νόμου

Davutoglu2.indd 9 22/2/2011 12:55:54 μμ

 

Μέρος ΙΙ. Πολιτικές συνέπειες

 

Κεφάλαιο 3. Δικαιολόγηση του κοινωνικοπολιτικού συστήματος:

Κοσμολογικοοντολογικά θεμέλια

3.1. Δυτικός τρόπος δικαιολόγησης

3.1.1. Προέλευση του κοινωνικοπολιτικού συστήματος

3.1.2. Σκοπός του κοινωνικοπολιτικού συστήματος

3.2. Ισλαμικός τρόπος δικαιολόγησης

3.2.1. Προέλευση του κοινωνικοπολιτικού συστήματος

3.2.2. Σκοπός του κοινωνικοπολιτικού συστήματος

 

Κεφάλαιο 4. Νομιμοποίηση της πολιτικής πξουσίας:

Επιστημολογικοαξιολογικά θεμέλια

4.1. Δυτικός τρόπος νομιμοποίησης

4.1.1. Επιστημολογικοαξιολογική διάσταση

4.1.2. Διατακτική διάσταση

4.1.3. Θεσμική διάσταση

4.2. Ισλαμικός τρόπος νομιμοποίησης

4.2.1. Επιστημολογικοαξιολογική διάσταση

4.2.2. Διατακτική διάσταση

4.2.3. Θεσμική διάσταση

 

Κεφάλαιο 5. Θεωρίες ισχύος και πλουραλισμός

5.1. Οντολογικά αδιαπέραστη δικαιολόγηση της πολιτικής

ισχύος και δυτικός κοινωνικοοικονομικός πλουραλισμός

5.1.1. Οντολογικά αδιαπέραστη πολιτική ισχύς

5.1.2. Κοινωνική αλλαγή/δυναμισμός και η αντίληψη περί

ευθύγραμμης προόδου: Θεσμοποίηση της ισχύος

5.1.3. Φαινομενολογικό υπόβαθρο του πλουραλισμού

5.1.4. Κοινωνικοοικονομικός πλουραλισμός: Βασική

παράμετρος της κοινωνικοπολιτικής διαφοροποίησης

5.1.5. Φιλοσοφικό υπόβαθρο του πλουραλισμού

 

5.2. Οντολογικά δικαιολογημένη πολιτική ισχύς και ισλαμικός

θρησκευτικός-πολιτιστικός πλουραλισμός

5.2.1. Οντολογικά δικαιολογημένη πολιτική ισχύς

5.2.2. Κοινωνική ισορροπία/σταθερότητα και αντίληψη

περί κυκλικής εξέλιξης: Θεσμοποίηση της ισχύος

5.2.3. Θρησκευτικός-πολιτιστικός πλουραλισμός: Βασική

παράμετρος της κοινωνικοπολιτικής διαφοροποίησης

 

Κεφάλαιο 6. Η πολιτική μονάδα και το οικουμενικό πολιτικό σύστημα

6.1. Δυτική διαίρεση σε πολλά τμήματα: έθνη-κράτη

6.1.1. Ετυμολογία του έθνους-κράτους

6.1.2. Ιστορική κληρονομιά της ιδέας του κράτους

6.1.3. Δημιουργία του ευρωπαϊκού συστήματος εθνών-κρατών

ως βάση της πολιτικής ενότητας και του οικουμενικού

πολιτικού συστήματος

6.2. Ισλαμική διμερής διαίρεση: Νταρ αλ Ισλάμ

εναντίον Νταρ αλ-Χαρμπ

6.2.1. Η ούμα ως η βάση της κοινωνικοπολιτικής ενότητας

6.2.2. Η ισλαμική διμερής διαίρεση ως το οικουμενικό

πολιτικό σύστημα

6.2.3. Η έννοια του ισλαμικού κράτους (ντάουλα):

Ιστορικός μετασχηματισμός της θεσμοποίησης

της πολιτικής ισχύος

 

Συμπερασματικά συγκριτικά σχόλια

 

Γλωσσάρι αραβικών όρων

Βιβλιογραφία

Ευρετήριο

 

Αποσπάσματα από το Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες

[πρέπει να τονίσω ότι δίστασα να παραθέσω αποσπάσματα, καθότι ένα χαρακτηριστικό του Εναλλακτικές κοσμοθεωρίες είναι το γεγονός ότι διακρίνεται από συνοχή, αλληλένδετα κεφάλαια, πυκνά επιχειρήματα που παρατίθενται με μια λογική αλληλουχία και πολλές παραπομπές. Το επιχείρημά του για τον θεοκεντρικό χαρακτήρα της ισλαμικής κοσμοθεωρίας, εξάλλου, είναι παρόν σε όλες τις σελίδες, όπως και οι συγκρίσεις με τον δυτικό πολιτισμό]

111 "Η οντολογικά καθορισμένη επιστημολογία που βασίζεται σε μια θεοκεντρική κοσμολογία παρέχει έναν ειδικό τύπο πολιτικής δικαιολόγησης και νομιμοποίησης στο Ισλάμ. Είναι σχεδόν αδύνατο να κατανοηθεί η ισλαμική πολιτική κουλτούρα ή η μουσουλμανική πολιτική συνείδηση χωρίς προηγουμένως να κατανοηθεί η ισλαμική αντίληψη για τον κόσμο. Οι πολιτικές συνέπειες θα πρέπει να εκτιμηθούν μέσα σε αυτό το ολιστικό πλαίσιο του Ισλάμ".

"Η βασική αρχή της ισλαμικής θεοκεντρικής κοσμολογίας είναι η πεποίθηση του ταουχίντ (λα ιλάχα ίλλα Αλλάχ,* δεν υπάρχει έτερος Θεός πλην του Θεού) και η αντίληψη που έχει για τον Αλλάχ. Η αρχή του ταουχίντ 1 είναι ο κύριος δίαυλος από τη θεωρία στην πρακτική, από την πίστη στη ζωή και από το ιδεώδες στην πραγματικότητα στην ολιστική ισλαμική κοσμοθεωρία. Αυτή η αρχή υποδηλώνει ότι ο Αλλάχ είναι ένας στην ουσία Του (νταχάτ), δηλαδή δεν συντίθεται από διάφορα μέρη· ένας στις ιδιότητές Του (σιφάτ), δηλαδή δεν έχει δύο δυνάμεις, δύο γνώσεις, κλπ.· ένας στα έργα Του (αφ’άλ), δηλαδή δεν επηρεάζεται με κανέναν τρόπο από οτιδήποτε άλλο πλην του Εαυτού Του. Αυτή η αρχή μαζί με την αρχή του τανζίχ (κανένας συμβιβασμός με την υπερβατική καθαρότητα του Αλλάχ) μπορεί να θεωρηθούν ως η παραδειγματική βάση της ενότητας μεταξύ διαφόρων συγκρουόμενων σχολών, σεκτών και παραδόσεων στην ισλαμική ιστορία".

"Η αρχή του ταουχίντ, με τον όρο σαμπχάναχου ο οποίος χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει την καθαρότητα του Αλλάχ από όλα τα ελαττώματα, είναι το κλειδί για τη διάκριση του «απόλυτου»από το «σχετικό»μέσω της πίστης στην υπερβατικότητα και στην κυριαρχία του «Δημιουργού απόλυτου»επί των «δημιουργημάτων σχετικών»(άλαν). Η αρνητική πτυχή της πρότασης του ταουχίντ (λα ιλάχα –δεν υπάρχει έτερος Θεός) είναι η απόρριψη της αναγνώρισης άλλων πηγών υπερβατικότητας και κυριαρχίας, ενώ η θετική πτυχή (ιλλά Αλλάχ –παρά μόνο ο Αλλάχ) είναι η υποταγή όλων των σχετικών όντων στο επίκεντρο της απολυτότητας, δηλαδή στον Αλλάχ".

138 «Η καρδιά της ομολογίας της ενότη­τας του Αλλάχ (ταουχίντ) και το αληθινό θεμέλιο της πίστης αποτελούνται από αυτό το υποχρεωτικό δόγμα: Πιστεύω στον Αλλάχ, στους αγγέλους Του, στα βιβλία Του, στους αποστό­λους Του, στην ανάσταση μετά θάνατον, στην απόφαση του Αλλάχ για το καλό και το κακό, στον υπολογισμό των αμαρτιών, στη ζυγαριά, στον παράδεισο και στην κόλαση και στο ότι όλα αυτά είναι αληθινά. Ο Αλλάχ ο τιμημένος είναι ένας, όχι υπό την έννοια του αριθμού, αλλά υπό την έννοια του ότι δεν έχει εταίρο. Δεν γεννά και δεν γεννιέται και δεν υπάρχει κανείς σαν Αυτόν (112). Δεν μοιάζει με κανένα δημιουργημένο πράγμα ούτε κάποιο δημιουργημένο πράγμα μοιάζει μ’ Αυτόν. Υπάρχει ανέκαθεν με τα ονόματα και τις ιδιότητές Του· αυτά που ανή­κουν στην ουσία Του κι αυτά που ανήκουν στη δράση Του». Αυτά τα χωρία επηρέασαν όχι μόνο τα μετέπειτα μέλη της σχολής του Αbû Hanîfah, αλλά και τη λαϊκή πίστη των μαζών ανά τους αιώνες. Η διαύγεια αυτών των αρχών έκλεισε το χά­σμα μεταξύ της συστηματικής θεολογίας των ακαδημαϊκών και της λαϊκής πίστης των μαζών. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μια εκκλησία ως θεσμοποιημένη πίστη δεν εμφανίστηκε στην ισλαμική ιστορία και για τον οποίο η διαδικασία κοινω­νικοποίησης της πίστης στο Ισλάμ είναι τόσο γρήγορη συ­γκριτικά με την αντίστοιχη διαδικασία άλλων θρησκειών».

283 "Η θεμελιώδης ουσία του ζητήματος της πολιτικής νομιμοποίησης είναι το εάν ή όχι αυτές οι επιστημολογικοαξιολογικές προϋποθέσεις έχουν πραγματωθεί. Η ελιτίστικη προσέγγιση των φαλασίφα ως προς τη διαδικασία εγκαθίδρυσης πολιτικής εξουσίας και η σχετικά δημοκρατικότερη προσέγγιση των νομικών διασταυρώνονται σε αυτό το βασικό χαρακτηριστικό μέσω αυτών των διαδικαστικών μέσων. Έτσι, οι ιστορικές εμπειρίες κατά την εκλογή των πρώτων τεσσάρων χαλίφηδων και οι εφαρμογές τους παρέχουν μεν αρκετές εναλλακτικές επιλογές για τον πλούτο της διαδικαστικής νομιμοποίησης μιας πολιτικής εξουσίας, αλλά ο ουσιαστικός πυρήνας συνέχισε να βρίσκεται στην επιστημολογικοαξιολογική βάση, και αυτές οι διαδικασίες έχουν το πραγματικό τους νόημα εφόσον αντικατοπτρίζουν αυτή τη θεμελιώδη βάση. Από την άλλη πλευρά, η διατακτική διάσταση της πολιτικής νομιμοποίησης έχει χρησιμοποιηθεί ιδίως από τους μελετητές ως άμεσο και έμμεσο μέσο ελέγχου της συντεταγμένης πολιτικής εξουσίας υπό το πρίσμα αυτής της επιστημολογικοαξιολογικής βάσης".

"Η αντίθεση ανάμεσα στους δυτικούς θεσμούς που επέβαλαν οι προσανατολισμένες προς τη Δύση πολιτικές ελίτ στις μουσουλμανικές κοινωνίες αφενός και στις πολιτικές αντιλήψεις των μουσουλμανικών μαζών αφετέρου όχι μόνο δεν μπορεί να εξαλειφθεί, αλλά και δεν μπορεί να κατανοηθεί χωρίς να εκτιμηθεί η σημασία των επιστημολογικοαξιολογικών βάσεων αυτών των αντιλήψεων που προέκυψαν, επειδή έχουν ως σημείο αναφοράς την οντολογική υπερβατικότητα".

"Σε αντίθεση με τη δυτική εμπειρία, η ισλαμική παράδοση έχει μια πλήρη θεοκεντρική εμπειρία και δικαιολόγηση της πολιτικής ισχύος, η οποία καθίσταται το θεωρητικό υπόβαθρο του θρησκευτικού-πολιτιστικού πλουραλισμού και του θεσμικού μονισμού στην ισλαμική ιστορία. Η οντολογική υπερβατικότητα γύρω από την έννοια του Αλλάχ ως ζώσα παρουσία υπονοεί μια οντολογικά δικαιολογημένη πολιτική ισχύ στην πολιτική κουλτούρα και στις αντιλήψεις του Ισλάμ, όπου θεωρείται ότι υπάρχει μια πολύ ισχυρή και άμεση σύνδεση μεταξύ οντολογικής υπερβατικότητας και πολιτικής ισχύος. Το οντολογικό προηγούμενο σύμφωνα με το οποίο το σύνολο της ισχύος και της εξουσίας ανήκει μόνο στον Αλλάχ, έχει ως πολιτική συνέπεια ότι η πολιτική ισχύς μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο μέσω μιας οντολογικής ερμηνείας της ισχύος. Αυτή η αντίληψη περί ισχύος δημιουργεί ένα ολιστικό πλαίσιο για έναν φιλοσοφικό-πολιτικό τρόπο σκέψης, μαζί με την ιδέα της ανθρώπινης ευθύνης και της ενότητας της ζωής".

"Η ισχυρή και άμεση σύνδεση μεταξύ οντολογικής υπερβατικότητας και πολιτικής ισχύος έχει την προέλευσή του στο Κοράνι και στα χαντίθ ως τις πηγές του ακά’ιντ και της φικχ ως συνολικών θεωρητικών και νομικών σχεδίων. Η κορανική έκκληση (4:59) προς τους Μουσουλμάνους να υπακούν τον Θεό, τον προφήτη και «όσους από σας είναι στην εξουσία (ουλούλ αμρ μιν κουμ)»έγινε η βάση όχι μόνο της σύνδεσης μεταξύ οντολογίας και πολιτικής, αλλά και της οντολογικής δικαιολόγησης της πολιτικής ισχύος στα γραπτά όλων των μουσουλμάνων πολιτικών θεωρητικών".

410 "Παρά την τεράστια υλική και τεχνολογική του υπεροχή ο δυτικός πολιτισμός βρίσκεται ο ίδιος σε κατάσταση κρίσης, εξαιτίας της διάβρωσης της ηθικής του βάσης λόγω έλλειψης κανονιστικότητας. Οι ηθικοϋλικές, ψυχοοντολογικές και περιβαλλοντικές ανισορροπίες στον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό, μαζί με τη στρατιωτική του δυνατότητα για καταστροφή του πλανήτη, έχουν μετασχηματιστεί σε πολιτισμική κρίση σε ολόκληρο τον κόσμο.1 Ως εκ τούτου, σε αντίθεση με προηγούμενες πολιτισμικές κρίσεις στην ιστορία, αυτή η κρίση δεν είναι περιφερειακή. Αντιθέτως, η κρίση του δυτικού πολιτισμού έχει γίνει τόσο οικουμενική όσο και ο τρόπος ζωής του".

"Η σύμπτωση των επιθανάτιων αγωνιών των αυθεντικών πολιτισμών και η έντονη κρίση του δυτικού πολιτισμού οδήγησαν τις κορυφαίες μορφές των πολιτισμών που υφίστανται την απειλή της εκμηδένισης από τον δυτικό πολιτισμό να αναζητήσουν τους δικούς τους τρόπους ζωής και σκέψης. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους μουσουλμάνους μελετητές και τις μουσουλμανικές μάζες, που έχουν κληρονομήσει μια πράγματι πολύ εντυπωσιακή, εσωτερικά συνεπή και ισορροπημένη πολιτισμική εμπειρία. Η ισλαμική κοσμοθεωρία που περιλαμβάνει τα πάντα, κοσμοθεωρία που είναι πλήρως εναλλακτική της δυτικής κοσμοθεωρίας και όχι συμπληρωματική της, παρέχει επαρκή θεωρητικά και αντιληπτικά εργαλεία για μια τέτοια προσπάθεια".

  Σελ. 408 "Ίσως οι πλέον ριζικές αλλαγές στη θεσμοποίηση του κράτους στην ισλαμική ιστορία να επήλθαν με το τέλος του χαλιφάτου. Αυτό το σημείο καμπής και το επόμενο στάδιο της επιβολής του συστήματος των εθνών-κρατών στα μουσουλμανικά εδά­φη προκάλεσαν αντιληπτική και δομική σύγχυση στις μάζες. Η οριοθέτηση και η εσωτερική συνέπεια μεταξύ ούμα, Νταρ αλ-Ισλάμ και ντάουλα χάθηκε, ενώ οι νέες πολιτικές δομές που είχαν τη μορφή εθνών-κρατών κατοικουμένων από Μουσουλ­μάνους αντιμετώπισαν ένα συνολικό πρόβλημα πολιτικής νο­μιμοποίησης. Η αμφισβήτηση των παραδοσιακών πολιτικών κουλτουρών και δομών από τους πρωτοπόρους των νέων δο­μών του συστήματος των εθνών-κρατών αποσκοπούσε στο να δημιουργήσει μια νέα αντίληψη περί κράτους".

"Το κράτος άρχι­σε να απεικονίζεται ως κυρίαρχο στοιχείο εντός του διεθνούς συστήματος, αντί ως πολιτικό εργαλείο για τα ηθικονομικά ιδεώδη του ισλαμικού συστήματος πίστης. Έτσι, η αντίληψη για τον Νταρ αλ-Ισλάμ ως εναλλακτικής διεθνούς τάξης αντικατα­στάθηκε από την αντίληψη του ανήκειν σε ένα στοιχείο του διε­θνούς συστήματος το οποίο ιδρύθηκε από τις αποικιοκρατικές δυνάμεις και εξυπηρετούσε τα συμφέροντά τους".

"Αυτός ο μετασχηματισμός ήταν πραγματικό σοκ για τις μουσουλμανικές μάζες, οι οποίες καθόλη τη διάρκεια της μέ­χρι τότε ιστορίας έβρισκαν ζωτικό χώρο (Lebensraum) για την πραγμάτωση των ηθικονομικών ιδεωδών τους. Αυτές οι συν­θήκες τις έφεραν σε διάσταση με τις εκδυτικισμένες ελίτ που αρνούνταν τα ηθικονομικά ιδεώδη του κράτους και της πα­ραδοσιακής κουλτούρας καθώς και με το διεθνές σύστημα το οποίο εξάλειψε τον πολιτικό ζωτικό χώρο για την πραγμάτωση αυτών των ηθικονομικών ιδεωδών. Η σύγχρονη αντίληψη περί ισλαμικού κράτους προέκυψε ως αποτέλεσμα του μηχανισμού άμυνας της ισλαμικής κουλτούρας. Η αποτυχία, η διαφθορά και οι καταπιεστικές μέθοδοι των πολιτικών ελίτ επιτάχυναν τη διαδικασία πόλωσης προς το τέλος του 20ού και οι απαι­τήσεις για τη δημιουργία ενός ζωτικού χώρου για την αναπα­ραγωγή των ισλαμικών ηθικονομικών ιδεωδών που βασίζονται σε μια μοναδική οντολογική, επιστημολογική και αξιολογική κοσμοθεωρία έχουν φτάσει στο αποκορύφωμά τους". 

"Η οροθέτηση μεταξύ αυτών των επιπέδων ήταν σαφής όταν οι Μουσουλμάνοι μπορούσαν να καθορίσουν τις παρα­μέτρους του οικουμενικού πολιτικού συστήματος. Ο χαλίφης ως ο διάδοχος του Προφήτη ήταν ο οικουμενικός ηγέτης της ούμα, συμπεριλαμβανομένων των Μουσουλμάνων στον Νταρ αλ-Χαρμπ. Όταν οι τελευταίοι αντιμετώπιζαν κάποιο πολιτικό πρόβλημα, ζητούσαν την υποστήριξη του χαλίφη ως εκπρο­σώπου του πολιτικού κέντρου. Το χαλιφάτο ήταν επίσης η τελική εξουσία για τη σταθερότητα και την τάξη στον Νταρ αλ-Ισλάμ. Όμως αυτό δεν σήμαινε ότι όλη η θεσμοποίηση της ισχύος ήταν στα χέρια του χαλίφη. Η εμφάνιση πολλών μου­σουλμανικών κρατών σε ορισμένες ιστορικές περιόδους, εξαι­τίας της επέκτασης του Ισλάμ ή εξαιτίας της πολιτικής αδυνα­μίας του χαλίφη, κατέστησε σαφές ότι ο Νταρ αλ-Ισλάμ είναι ένα πολιτικονομικό σύνορο πέρα από τον έλεγχο της ισχύ­ος μεμονωμένων κρατών. Αυτά τα μεμονωμένα κράτη ενίοτε κάλυπταν το πολιτικό κενό που προέκυπτε ως αποτέλεσμα της αδυναμίας του πολιτικού κέντρου, όπως στην περίπτωση του αγώνα του Σαλαχουντίν Αγιούμπι [Σαλαδίνος] εναντίον των Σταυροφόρων. Ενίοτε ζητούσαν την έγκριση του χαλίφη, προκειμένου να νομιμοποιήσουν την πολιτική ισχύ τους, όπως στην περίπτωση του αιτήματος του σελτζούκου σουλτάνου Τουγρούλ προς τον Αββασίδη χαλίφη ή του αντίστοιχου αι­τήματος του ινδού μουσουλμάνου ηγεμόνα από τον οθωμα­νό χαλίφη. Ωστόσο, κανένας τους δεν διακήρυξε ότι ο Νταρ αλ-Ισλάμ ήταν περιορισμένος στη γεωγραφική περιοχή που ήλεγχαν αυτά τα κράτη".

"Αυτή η οροθέτηση και η πολιτική αντίληψη αλλοιώθηκαν, όταν τα μουσουλμανικά κράτη απώλεσαν την ισχύ του να απο­τελούν καθοριστικό παράγοντα του οικουμενικού πολιτικού συστήματος. Οι αποικιακές και κοσμικές πολιτικές δομές από τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο μέχρι το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου θεώρησαν ως δεδομένο τον τερματισμό της παραδο­σιακής ισλαμικής πολιτικής κουλτούρας. Ο σχηματισμός νέ­ων εθνών-κρατών μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο περιέπλεξε την πολιτική κουλτούρα που δημιουργήθηκε μετά από αυτό το υποτιθέμενο δεδομένο. Ο σχηματισμός νέων εθνών-κρατών κατέστρεψε την εσωτερική ισορροπία της παραδοσιακής πο­λιτικής κουλτούρας και θεσμοποίησης".

"Έτσι, η επιβολή του συστήματος των εθνών-κρατών στα μουσουλμανικά εδάφη κλόνισε όχι μόνο τις παραδοσιακές πο­λιτικές δομές αλλά και την πολιτική αντίληψη και νοοτροπία, διότι οι Μουσουλμάνοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια νέα πο­λιτική μονάδα όπως το έθνος-κράτος και με ένα νέο οικουμε­νικό πολιτικό σύστημα αποτελούμενο από μεμονωμένα έθνη-κράτη, τα οποία δεν αντικατόπτριζαν τις βασικές διαστάσεις της ισλαμικής κοσμοθεωρίας. Οι μουσουλμανικές μειονότητες στον Νταρ αλ-Χαρμπ ως τμήμα της ούμα υπέστησαν κρίση ταυτότητας ως πολίτες ενός έθνους-κράτους. Επιπλέον, όταν αντιμετώπιζαν διωγμούς δεν μπορούσαν να βρουν άσυλο όπως τότε που υπήρχε το χαλιφάτο. Δεν έχουν απολαύσει αίσθημα ασφάλειας υπό το σύστημα συλλογικής ασφάλειας λόγω της κυριαρχίας των δυτικών δυνάμεων στη διαδικασία λήψης απο­φάσεων. Οι εσωτερικές συνθήκες των παραδοσιακών εδαφών του Νταρ αλ-Ισλάμ, επίσης, επικρίθηκαν υπό το πρίσμα της ισλαμικότητας των πολιτικών συστημάτων λόγω του γεγονό­τος ότι πολλά από αυτά τα κράτη ελέγχονταν από τις εκκοσμικευμένες ελίτ που είχαν δυτικό προσανατολισμό. Αυτές οι συνθήκες δημιούργησαν ένταση μεταξύ των μουσουλμανικών μαζών και του διεθνούς συστήματος καθώς και μεταξύ της μου­σουλμανικής αντίληψης της πολιτικής –η οποία βασίζεται σε μια εναλλακτική κοσμοθεωρία– και των πολιτικών δομών".

"Η έννοια του «ισλαμικού κράτους»κατέστη το εστιακό ση­μείο αυτής της νέας εποχής, ιδίως κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, προκειμένου να επανέλθει η ισορροπία μεταξύ της εσωτερικής συνέπειας της ισλαμικής κοσμοθεωρίας και των πρακτικών της αντανακλάσεων. Δεν υπήρχε καμία ανάγκη για την ανάπτυξη μιας τέτοιας έννοιας στην παραδοσιακή πολι­τική κουλτούρα που βασιζόταν στον τριεπίπεδο πνευματικό/πολιτικό σχηματισμό ούμα, Νταρ αλ-Ισλάμ και ντάουλα, επει­δή ήταν παράλογο να αναφερθεί μια οντολογικά αδιαπέραστη πολιτική εξουσία η οποία δεν ήταν δικαιολογημένη βάσει ισλα­μικών παραδειγματικών θεμελίων. Οι ηγέτες ισλαμικών κοινο­τήτων όπως οι Ιχουάν Μουσλιμίν (Αδελφοί Μουσουλμάνοι) ή η Τζαμά’ατ-ι-Ισλαμί (Ισλαμική Ένωση) , οι οποίες ιδρύθηκαν στην εποχή μετά το χαλιφάτο αποσκοπούσαν στην αποκα­τάσταση των συνδέσμων μεταξύ οντολογικών και πολιτικών αντιλήψεων".

"Οι φράσεις «το απαραίτητο ισλαμικό κράτος ως προαπαιτούμενο της υποταγής του ανθρώπου στον Αλλάχ» «Zayd, 1983: 3) και το οικουμενικό και τα πάντα περιλαμβά­νον ισλαμικό κράτος ως ιδεολογικό κράτος»(Mawdûdî, 1985: 30-31) είναι οι εκδοχές της σύγχρονης ρητορείας γι’ αυτή την αναπροσαρμογή της αντιληπτικής και θεωρητικής σύνδεσης μεταξύ κοσμοθεωρίας και πολιτικής κουλτούρας. Ο εκτεταμέ­νος αντίκτυπος του βιβλίου Milestones του Κουτμπ είναι συνέπεια της σημασίας του για την επανερμηνεία της ισλαμικής έννοιας του ταουχίντ ως θεμελίου του κοινωνικού δυναμισμού. Η επιρροή του ‘Al Shariatî κατά τη διάρκεια της Ιρανικής επα­νάστασης πήγαζε από την εντυπωσιακή θεωρία του αναφορικά με την ιστορική διαλεκτική που καθορίζεται από τις ισλαμικές θεολογικές και κοινωνικές αντιληπτικές διασυνδέσεις ενάντια στην τυραννική καταστολή. Έτσι, ο κοινωνικοπολιτικός δυ­ναμισμός σε αυτή την εποχή έχει επηρεαστεί άμεσα από την πολιτική ρητορεία που αποσκοπούσε στη δημιουργία μιας νέ­ας θεωρητικής συνέπειας μεταξύ κοσμοθεωρίας και πολιτικών ιδεωδών".

"Υπάρχει μια νέα τάση στο ισλαμικό πολιτικό στερέωμα έπειτα από την πρόκληση της παγκοσμιοποίησης και την κα­τάρρευση των σοσιαλιστικών καθεστώτων. Παράλληλα με την αναζωογόνηση της πολιτικής παράδοσης σε ολόκληρο τον κόσμο, αυτή η σύγχρονη πολιτική ρητορική στην ισλαμική πο­λιτική θεωρία μπορεί να εμπλουτιστεί με μια διαδικασία εκ νέου ανακάλυψης της κλασικής παράδοσης. Στο μεταξύ, σε αντι­στοιχία με την πρόκληση της παγκοσμιοποίησης ενάντια στο σύστημα των εθνών-κρατών, το βασικό ζήτημα για το ισλα­μικό πολιτικό στερέωμα φαίνεται να είναι η εκ νέου ερμηνεία της πολιτικής του παράδοσης και θεωρίας ως εναλλακτικού παγκόσμιου συστήματος αντί απλώς ως προγράμματος για την ισλαμοποίηση μεμονωμένων εθνών-κρατών. Συνεπώς, θα έχει κρίσιμη σημασία η ορθή κατανόηση των θεωρητικών θε­μελίων της ισλαμικής πολιτικής και οι παραδειγματικές τους αντανακλάσεις στη μουσουλμανική ιστορία".

Ισλαμική πίστη, τρόπος ζωής και συγκεκριμένη κοινωνικοπολιτική ταυτότητα

«Η κοινωνικοπολιτική ταύτιση στην ισλαμική πολιτική σκέ­ψη και πρακτική είναι προέκταση της πίστης στην ενότητα της ανθρώπινης ευθύνης και στην ενότητα της ζωής. Η βασική διχοτομία μεταξύ πιστού (μου’μίν) και απίστου (κάφιρ), ως δύο διαφορετικών οντολογικών/θρησκευτικών προσεγγίσεων και ριζικά αντίθετων κατηγοριών, μπορεί να οριστεί ως η επιλογή μεταξύ του εάν κάποιος επιθυμεί ή όχι να αποδεχθεί αυτή την ειδική ευθύνη επί της γης. Αυτή η επιλογή είναι επίσης επιλογή τρόπου ζωής και συγκεκριμένης κοινωνικοπολιτικής ταυτό­τητας. Εκείνοι που πιστεύουν στην ενότητα του Αλλάχ αποδέ­χονται να είναι μέλη της μουσουλμανικής κοινωνικοπολιτικής κοινωνίας δεν απορρίπτουν μόνο την παλιά εθνική τους ταυ­τότητα αλλά και όλες τις πιθανές εναλλακτικές ταυτότητες. Όπως υπογραμμίζει ο Oda (1984: 102-3), ακόμη κι αν κάποιος εξακολουθεί να προσδιορίζεται φυσικά από την εθνικότητά του (το χρώμα του δέρματος και τη γλώσσα κατά την κορανική φράση) αυτή πλέον δεν είναι η βασική του ταυτότητα· πλέον η βασική του ταυτότητα είναι αυτή του Μουσουλμάνου που είναι ίσος με όλους τους άλλους Μουσουλμάνους ενώπιον του Θεού: «Αυτό υποδηλώνει ότι οι πιστοί πρέπει να αλλάξουν εντελώς τον τρόπο ύπαρξής τους από το εθνικό ή το φυλετικό στον αληθινό ισλαμικό τρόπο ύπαρξης. Αυτοί οι δύο τρόποι ύπαρ­ξης ουδέποτε είναι συμβατοί».

 "Η ισλαμική κοσμοθεωρία περιλαμβάνει τα πάντα"

«Η ισλαμική κοσμοθεωρία περιλαμβάνει τα πάντα. Είναι πλήρως εναλλακτική της δυτικής κοσμοθεωρίας και όχι συμπληρωματική της». «Η βασική αρχή της ισλαμικής θεοκεντρικής κοσμολογίας είναι η πεποίθηση του ταουχίντ (λα ιλάχα ίλλα Αλλάχ, δεν υπάρχει έτερος Θεός πλην του Θεού) και η αντίληψη που έχει για τον Αλλάχ. Η αρχή του ταουχίντ είναι ο κύριος δίαυλος από τη θεωρία στην πρακτική, από την πίστη στη ζωή και από το ιδεώδες στην πραγματικότητα στην ολιστική ισλαμική κο­σμοθεωρία». «Η καρδιά της ομολογίας της ενότη­τας του Αλλάχ (ταουχίντ) και το αληθινό θεμέλιο της πίστης αποτελούνται από αυτό το υποχρεωτικό δόγμα: Πιστεύω στον Αλλάχ, στους αγγέλους Του, στα βιβλία Του, στους αποστό­λους Του, στην ανάσταση μετά θάνατον, στην απόφαση του Αλλάχ για το καλό και το κακό, στον υπολογισμό των αμαρτι­ών, στη ζυγαριά, στον παράδεισο και στην κόλαση και στο ότι όλα αυτά είναι αληθινά. Ο Αλλάχ ο τιμημένος είναι ένας, όχι υπό την έννοια του αριθμού, αλλά υπό την έννοια του ότι δεν έχει άλλο. Δεν γεννά και δεν γεννιέται και δεν υπάρχει κανείς σαν Αυτόν (112). Δεν μοιάζει με κανένα δημιουργημένο πράγμα ούτε κάποιο δημιουργημένο πράγμα μοιάζει μ’ Αυτόν. Υπάρχει ανέκαθεν με τα ονόματα και τις ιδιότητές Του· αυτά που ανή­κουν στην ουσία Του κι αυτά που ανήκουν στη δράση Του». Αυτά τα χωρία επηρέασαν τη λαϊκή πίστη των μαζών ανά τους αιώνες».

 Ισλαμικό κράτος ως άμυνα στον εκδυτικισμό – Μέση Ανατολή

«Η αμφισβήτηση των παραδοσιακών πολιτικών κουλτουρών και δομών από τους πρωτοπόρους των νέων δο­μών του συστήματος των εθνών-κρατών αποσκοπούσε στο να δημιουργήσει μια νέα αντίληψη περί κράτους. Το κράτος άρχι­σε να απεικονίζεται ως κυρίαρχο στοιχείο εντός του διεθνούς συστήματος, αντί ως πολιτικό εργαλείο για τα ηθικο-νομικά ιδεώδη του ισλαμικού συστήματος πίστης. Έτσι, η αντίληψη για τον Νταρ αλ-Ισλάμ ως εναλλακτικής διεθνούς τάξης αντικατα­στάθηκε από την αντίληψη του ανήκειν σε ένα στοιχείο του διε­θνούς συστήματος το οποίο ιδρύθηκε από τις αποικιοκρατικές δυνάμεις και εξυπηρετούσε τα συμφέροντά τους. Αυτός ο μετασχηματισμός ήταν πραγματικό σοκ για τις μουσουλμανικές μάζες, οι οποίες καθόλη τη διάρκεια της μέ­χρι τότε ιστορίας έβρισκαν ζωτικό χώρο (Lebensraum) για την πραγμάτωση των ηθικονομικών ιδεωδών τους. Αυτές οι συν­θήκες τις έφεραν σε διάσταση με τις εκδυτικισμένες ελίτ που αρνούνταν τα ηθικονομικά ιδεώδη του κράτους και της πα­ραδοσιακής κουλτούρας καθώς και με το διεθνές σύστημα το οποίο εξάλειψε τον πολιτικό ζωτικό χώρο για την πραγμάτωση αυτών των ηθικονομικών ιδεωδών. Η σύγχρονη αντίληψη περί ισλαμικού κράτους προέκυψε ως αποτέλεσμα του μηχανισμού άμυνας της ισλαμικής κουλτούρας».

 Ολιστικό ισλαμικό πλαίσιο versus δυτικής εγγενούς τάσης προς διαίρεση

«Στο δυτικό παράδειγμα η εξειδίκευση της οντολογικής σφαίρας δημιουργεί μια εξειδίκευση των επιστημολογικών πη­γών (αποκάλυψη και λογική) και των αξιολογικών συνεπειών και των σφαιρών της ζωής, η οποία οδηγεί σε έναν εσωτερικό φιλοσοφικό δυναμισμό μέσω εσωτερικών συγκρούσεων εις βά­ρος της εσωτερικής συνέπειας Αυτός είναι ο εσωτερικός μηχα­νισμός της εκκοσμίκευσης της ζωής και της σκέψης στη δυτική φιλοσοφική-κοινωνική παράδοση. Αντιθέτως, το μονοθεϊστικό θεμέλιο που στηρίζεται στο ταουχίντ και οι οντολογικές αντανακλάσεις του στο ισλαμικό παράδειγμα οδηγούν στην ιδέα της ενότητας της αλήθειας και της ενότητας της ζωής η οποία παρέχει μεγάλη εσωτερική συνέπεια σε ένα ολιστικό πλαίσιο μέσω της εναρμόνισης της επιστημολογίας, της εσχα­τολογίας, της αξιολογίας και της πολιτικής, με βάση την οντο­λογία. Αυτή η εσωτερική συνέπεια είναι το βασικό χαρακτηρι­στικό της ισλαμικής θρησκευτικοπολιτιστικής ατμόσφαιρας που καθιστά απαραίτητη την απόρριψη κάθε είδους εξειδίκευ­σης της οντολογίας, της επιστημολογίας ή της αξιολογίας. Συνεπώς, κάθε προσπάθεια πυραμιδικής θεσμικής εκκοσμί­κευσης στις μουσουλμανικές κοινωνίες προκαλεί μια ισχυρή θεωρητική αντίδραση, προκειμένου να προστατευθεί η εσω­τερική συνέπεια μέσω της εναρμόνισης της οντολογίας, της επιστημολογίας και της αξιολογίας σε μια νέα ισορροπία. Αυ­τό οφείλεται στην αντίθεση που προκύπτει από το γεγονός ότι πρόκειται για μια εναλλακτική κοσμοθεωρία· η εν λόγω αντίθεση δεν είναι ζήτημα ιστορικών και θεσμικών συγκρού­σεων. Οι μελετητές και πολιτικοί που παραβλέπουν αυτές τις θεμελιώδεις διαφορές θα συνεχίσουν να απορούν για την όλο και πιο επικριτική αντίδραση των μουσουλμανικών κοινωνι­ών. Αυτή η επίκριση κινείται παράλληλα με την αύξηση του εκσυγχρονισμού και του εκδυτικισμού, διότι το Ισλάμ παρέχει μια εναλλακτική πολιτική κουλτούρα και εναλλακτικές αντι­λήψεις υποστηριζόμενες από το εσωτερικά συνεπές, ολιστικό του πλαίσιο».

 Θεοκεντρισμός και κοσμοθεωρητική ασυμβατότητα

«Η ασυμβατότητα των φιλοσοφικών και θεωρητικών βάσε­ων των δυτικών και των ισλαμικών πολιτικών θεωριών, αντι­λήψεων και κουλτουρών μπορεί να αναλυθεί μόνο μέσα σε ένα καλά ορισμένο πλαίσιο των διασυνδέσεων μεταξύ οντολογίας, επιστημολογίας, αξιολογίας και πολιτικής. Οι απαρχές του προβλήματος θα πρέπει να αναζητηθούν στα παραδείγματα που βρίσκονται στις ρίζες δύο εναλλακτικών κοσμοθεωριών. Η πρωτοτυπία του ισλαμικού παραδείγματος σχετίζεται με τη θεοκεντρική οντολογία του που βασίζεται στην πεποίθηση του ταουχίντ, υποστηριζόμενη από την αρχή του τανζίχ».

----------------------------------------------------------------------------

27.2.2011. Π. Ήφαιστος, Ένας άλλος Κόσμος: Αχμέτ Νταβούτογλου: Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες

 

ΕΝΑΣ ΑΛΛΟΣ ΚΟΣΜΟΣ, Ο ΙΣΛΑΜΙΚΟΣ: Αχμέτ Νταβούτογλου: Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες

Παναγιώτης Ήφαιστος

Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων-Στρατηγικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς www.ifestosedu.gr    

Έθνος της Κυριακής 27.2.2011 http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11378&subid=2&pubid=55632953   

Αναρτημένο και στην σελίδα http://www.ifestosedu.gr/109ΝταβούτογλουΚοσμοθεωρίες.htm.

 

Το βιβλίο του τούρκου Υπουργού Εξωτερικών και καθηγητή Αχμέτ Νταβούτογλου, Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες. Η επίδραση της ισλαμικής και της δυτικής κοσμοθεωρίας στην πολιτική (Εκδόσεις Ποιότητα 2011) είναι το κοσμοθεωρητικό και φιλοσοφικό θεμέλιο του νέο-Οθωμανισμού και η πνευματική δεξαμενή των νεότουρκων ισλαμιστών ηγετών.

            Το γιατί αφορά την εθνική στρατηγική μας το λέει ο Sun Zu: «Εάν γνωρίζεις τον εχθρό σου και τον εαυτό σου, δεν έχεις ανάγκη να φοβάσαι το αποτέλεσμα ακόμη και εκατό μαχών. Εάν γνωρίζεις τον εαυτό σου αλλά όχι τον εχθρό, για κάθε νίκη που κερδίζεις θα έχεις και μια ήττα. Εάν δεν γνωρίζεις τον εαυτό σου, ούτε τον εχθρό, θα νικηθείς σε κάθε μάχη». Και το νέο-Οθωμανικό ιδεολόγημα είναι για τους έλληνες ακραία απειλητικό.

    Στο Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες, ο Νταβούτογλου επιχειρεί μια αυτό-εκπληρούμενη προφητεία: Προετοιμάζει πνευματικά το έδαφος για ένα ανερχόμενο ηγεμονικό ισλαμικό νεοτουρκικό κράτος. Πολιτικός σκοπός: Να καταστεί η Τουρκία πόλος και άξονας της ισλαμικής αναβίωσης στο «πλανητικό στρατηγικό βάθος» όπου ζουν 1,5 δισεκατομμύρια μουσουλμάνοι, ένας άλλος κόσμος απέραντος, τόσο κοντινός αλλά και τόσο άγνωστος σ’ εμάς. Ο τίτλος του βιβλίου που ακολούθησε το Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες και που κυκλοφόρησε ήδη στα ελληνικά τον περασμένο Ιούνιο είναι δηλωτικός: Το στρατηγικό βάθος, η διεθνής θέση της Τουρκίας (Εκδόσεις Ποιότητα 2010). Η ελληνική μετάφρασή του προκάλεσε κοσμογονία σχολίων και αφυπνιστικών αναλύσεων για την νέο-Οθωμανική απειλή. Μερικές από αυτές τις αναλύσεις, δυστυχώς, ήταν αχρείαστα συναισθηματικού χαρακτήρα.

    Αυτό που χρειάζεται είναι γνώση και ορθολογιστικές εκτιμήσεις. Ψύχραιμη ανάγνωση δείχνει πως ο Νταβούτογλου δεν είναι τυχαίος: Ξέρει τι λέει, ξέρει πώς να το πει και δείχνει πως μπορεί να το πει ιδεολογικοπολιτικά περίτεχνα. Προπαντός χωρίς συμπλέγματα. Στηρίζει χωρίς αναστολές την πίστη του, την πατρίδα του και τον σκοπό του.

    ςΌμως, επειδή μας απειλεί ευθέως, απερίφραστα και εμπράγματα, είναι πολύ επικίνδυνος. Αποτελεί απειλή όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη και την Δύση εν γένει: Στον ελληνικό και δυτικό πολιτικό πολιτισμό από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη μέχρι σήμερα, με κοσμοθεωρητικά θεοκεντρικό τρόπο, κάθετα, και ασυμβίβαστα, αντιπαραθέτει την δική του ισλαμική πίστη και κοσμοθεωρία. Ο Νταβούτογλου, βέβαια, ρητά, ολόρθος, με αυτοπεποίθηση και χωρίς αναστολές, τον δικό του σκοπό και την δική του πίστη υπηρετεί.

    Τέλος, είναι ένα πράγμα το νέο-Οθωμανικό πλασματικό ιδεολόγημα και άλλο το 1,5 δισεκατομμύρια του κόσμου του Ισλάμ. Τα δύο δεν ταυτίζονται κατ’ ανάγκη πλην Ερντογάν και Νταβούτογλου το ριψοκινδυνεύουν. Οι νέο-Οθωμανοί ρίχνουν το ιδεολόγημά τους μέσα στην δίνη της μεταβατικής διεθνούς πολιτικής μέσα σε ένα ασταθές, ρευστό και δυναμικό περιβάλλον όπου όλα συμπλέκονται άναρχα. Άμα σμίξουν πίστη και πολιτική, το μίγμα είναι σίγουρα εκρηκτικό. Η Τουρκία είναι ανθρωπολογικά, θεσμικά και οικονομικά ισχυρή και σε αυτό ποντάρει. Στη διεθνή πολιτική, μύριες αντίρροπες τάσεις αναμειγνύονται δυναμικά: Κοντόφθαλμοι ηγέτες, οραματικοί ηγέτες, ροκανισμένες κοινωνίες, ασταθή καθεστώτα, μεθυσμένοι παρακμάζοντες ηγεμόνες, εξεγέρσεις στο πεδίο της απέραντα αστάθμητης ανθρωπολογίας, διπλωματικές μπλόφες που τελικά μετράνε, πλουτοπαραγωγικά συμφέροντα, και τόσα άλλα. Στους νέο-Οθωμανικούς σκοπούς δυνητικά βαίνουν αντίρροπα οι αξιώσεις ανεξαρτησίας των εθνών της περιφέρειάς  μας, τα συμφέροντα μεγάλων δυνάμεων, μνήμες της Οθωμανικής δεσποτείας, και όπως φαίνεται πλέον και το συμφέρον επιβίωσης των πανίσχυρων Εβραίων. Η Ελλάδα; Το ζήτημα είναι αν κοιμόμαστε ή αν είμαστε ξύπνιοι και ζωντανοί! Ακόμη ένα βιβλίο, λοιπόν, που προσφέρεται για ορθολογισμό και αφύπνιση.

 

Προδημοσίευση - Σύντομα εδάφια από το βιβλίο

Μια κοσμοθεωρία για όλους τους μουσουλμάνους

Ισλαμική κοσμοθεωρία: «είναι η τελική συναίνεση πάνω σε τρία θεμελιώδη δόγματα του Ισλάμ, δηλαδή την πίστη στην ενότητα του Αλλάχ (οντολογική αρχή), την πίστη στην προφητεία (επιστημολογική αρχή) και την πίστη στη μετά θάνατον ζωή (εσχατολογική αρχή). Αυτές οι διαστάσεις καθορίζουν και το αξιολογικό πλαίσιο της ισλαμικής κοινωνικής σκέψης». «Η γνώση της οντολογικής σχέσης του ανθρώπου με τον Αλλάχ είναι η θεμελιώδης ουσία του ισλαμικού τρόπου πίστης, σκέψης και ζωής».

Αντιδυτικός

Στο Ισλάμ και στην Δύση, υποστηρίζει διαρκώς, αναπτύχθηκαν δύο κάθετα διαφορετικές και βαθύτατα ασύμβατες κοσμοθεωρίες: «Η ισλαμική κοσμοθεωρία που περιλαμβάνει τα πάντα, κοσμοθεωρία που είναι πλήρως εναλλακτική της δυτικής κοσμοθεωρίας και όχι συμπληρωματική της, παρέχει επαρκή θεωρητικά και αντιληπτικά εργαλεία για μια τέτοια προσπάθεια». «Οι συγκρούσεις και αντιθέσεις μεταξύ της Ισλαμικής και της Δυτικής πολιτικής σκέψης πηγάζουν κυρίως από το φιλοσοφικό, μεθοδολογικό και θεωρητικό τους υπόβαθρο και όχι από απλές θεσμικές και ιστορικές διαφορές». Τα δύο παραδείγματα είναι ασύμβατα γιατί «Η πίστη στην ενότητα της ανθρώπινης ευθύνης και στην ενότητα της ζωής πηγάζει άμεσα από την πεποίθηση στην υπερβατική ενότητα του Αλλάχ. Αυτές είναι οι δύο κύριες βάσεις πάνω στις οποίες εδράζονται όλες οι διαδικασίες κοινωνικοοικονομικής και κοινωνικοπολιτικής νομιμοποίησης στο Ισλάμ».

Η ισλαμική κοσμοθεωρία περιλαμβάνει τα πάντα

«Η βασική αρχή της ισλαμικής θεοκεντρικής κοσμολογίας είναι η πεποίθηση του ταουχίντ (λα ιλάχα ίλλα Αλλάχ, δεν υπάρχει έτερος Θεός πλην του Θεού) και η αντίληψη που έχει για τον Αλλάχ. Η καρδιά της ομολογίας της ενότη­τας του Αλλάχ (ταουχίντ) και το αληθινό θεμέλιο της πίστης αποτελούνται από αυτό το υποχρεωτικό δόγμα: Πιστεύω στον Αλλάχ, στους αγγέλους Του, στα βιβλία Του, στους αποστό­λους Του, στην ανάσταση μετά θάνατον, στην απόφαση του Αλλάχ για το καλό και το κακό, στον υπολογισμό των αμαρτι­ών, στη ζυγαριά, στον παράδεισο και στην κόλαση και στο ότι όλα αυτά είναι αληθινά. Ο Αλλάχ ο τιμημένος είναι ένας, όχι υπό την έννοια του αριθμού, αλλά υπό την έννοια του ότι δεν έχει άλλο. Δεν γεννά και δεν γεννιέται και δεν υπάρχει κανείς σαν Αυτόν (112). Δεν μοιάζει με κανένα δημιουργημένο πράγμα ούτε κάποιο δημιουργημένο πράγμα μοιάζει μ’ Αυτόν. Υπάρχει ανέκαθεν με τα ονόματα και τις ιδιότητές Του· αυτά που ανή­κουν στην ουσία Του κι αυτά που ανήκουν στη δράση Του». Αυτά τα χωρία επηρέασαν τη λαϊκή πίστη των μαζών ανά τους αιώνες».

Ισλαμικό κράτος ως άμυνα στον εκδυτικισμό – Μέση Ανατολή

«Η αμφισβήτηση των παραδοσιακών πολιτικών κουλτουρών και δομών από τους πρωτοπόρους των νέων δο­μών του συστήματος των εθνών-κρατών αποσκοπούσε στο να δημιουργήσει μια νέα αντίληψη περί κράτους. Το κράτος άρχι­σε να απεικονίζεται ως κυρίαρχο στοιχείο εντός του διεθνούς συστήματος, αντί ως πολιτικό εργαλείο για τα ηθικο-νομικά ιδεώδη του ισλαμικού συστήματος πίστης. Έτσι, η αντίληψη για τον Νταρ αλ-Ισλάμ ως εναλλακτικής διεθνούς τάξης αντικατα­στάθηκε από την αντίληψη του ανήκειν σε ένα στοιχείο του διε­θνούς συστήματος το οποίο ιδρύθηκε από τις αποικιοκρατικές δυνάμεις και εξυπηρετούσε τα συμφέροντά τους. Αυτός ο μετασχηματισμός ήταν πραγματικό σοκ για τις μουσουλμανικές μάζες, οι οποίες καθόλη τη διάρκεια της μέ­χρι τότε ιστορίας έβρισκαν ζωτικό χώρο (Lebensraum) για την πραγμάτωση των ηθικονομικών ιδεωδών τους. Αυτές οι συν­θήκες τις έφεραν σε διάσταση με τις εκδυτικισμένες ελίτ που αρνούνταν τα ηθικονομικά ιδεώδη του κράτους και της πα­ραδοσιακής κουλτούρας καθώς και με το διεθνές σύστημα το οποίο εξάλειψε τον πολιτικό ζωτικό χώρο για την πραγμάτωση αυτών των ηθικονομικών ιδεωδών. Η σύγχρονη αντίληψη περί ισλαμικού κράτους προέκυψε ως αποτέλεσμα του μηχανισμού άμυνας της ισλαμικής κουλτούρας».

------------------------------------------

 2.12.2010. Μ. Koplow, Foreign Policy, Hiding in plain sights.

Ακολουθεί ελεύθερη μετάφραση μέρους του άρθρου το αρχικό άρθρο του Foreign Policy ακολουθεί. Τα εντός εισαγωγικών είναι τα αντίστοιχα από την ελληνική μετάφραση.

 

… Πλην οι Αμερικανοί διπλωμάτες δεν έπρεπε να περιμένουν τα πρόσφατα γεγονότα για να αντιληφτούν τις μεταλλάξεις του Νταβούτογλου στην τουρκική εξωτερική πολιτική …

(το Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες) …Είναι μια ανάλυση στην οποία παραστατικά και ξεκάθαρα εξηγεί γιατί η ισλαμική σκέψη αντιλαμβάνονται τους πολιτικούς δρώντες και τους πολιτικούς θεσμούς με ολοκληρωτικά διαφορετικό τρόπο. Κατά κάποιο τρόπο προαναγγέλλοντας και αντικρούοντας και προκαταλαμβάνοντας την ανάλυση του Χάντιγκτον για την σύγκρουση των πολιτισμών, το κυριότερο επιχείρημα του Νταβούτογλου είναι ότι υπάρχει αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ του Ισλαμικού και του Δυτικού κόσμου που είναι κτισμένο μέσα στις φιλοσοφικές, πολιτικές και κοσμοθεωρητικές δομές των δύο διαφορετικών πολιτισμών. Σε αυτό, υποστηρίζει ο Νταβούτογλου και το εκατέρωθεν χάσμα επικοινωνίες και οι εκατέρωθεν κατηγορίες περί ιδεολογικής αδιαλλαξίας. Όπως γράφει ο ίδιος ο Νταβούτογλου στην εισαγωγή του, "το βασικό επιχείρημα του βιβλίου είναι ότι οι συγκρούσεις και αντιθέσεις μεταξύ της Ισλαμικής και της Δυτικής πολιτικής σκέψης πηγάζουν κυρίως από το φιλοσοφικό, μεθοδολογικό και θεωρητικό τους υπόβαθρο και όχι από απλές θεσμικές και ιστορικές διαφορές».

 

Η αναβίωση του Ισλαμισμού στην Μέση Ανατολή, ισχυρίζεται ο Νταβούτογλου, δεν μπορεί να εξηγηθεί με κοινωνιολογικούς και οικονομικούς όρους.  Το βιβλίο με συστηματικότητα εκδιπλώνει τις απέραντα διαφορετικές διαδρομές των δύο διαφορετικών παραδόσεων που όπως υποστηρίζει οδηγούν σε διαφορετικές κοσμοθεωρίες περί κράτους και κοινωνίας. 

 

Ο Νταβούτογλου ανιχνεύει τα αίτια του κοσμικού χαρακτήρα της δυτικής σκέψης για να υποστηρίξει ότι δεν είναι ένα χαρακτηριστικό του σύγχρονου Δυτικού πολιτισμού αλλά ένα συνεχιζόμενο στοιχείο της προ-Βεστφραλιανής εποχής  
Ομοίως, ο Νταβούτογλου δείχνει πειστικά ότι η ισλαμική ιδέα της Tawhid, ή της ενότητας του Θεού, δεν είναι μόνο μια θεολογική έννοια, αλλά, υποστηρίζει, μια πρακτική θεωρία της ενότητας όλων των πτυχών της ζωής, σε αντίθεση με την Δυτική κοσμική κατανομή των θεμάτων που ανήκουν στην "εκκλησία » και στο «κράτος», αντίστοιχα. Στην ισλαμική πολιτική θεωρία, σύμφωνα με Νταβούτογλου, είναι "σχεδόν αδύνατο να βρεθεί μια πολιτική αιτιολόγηση χωρίς αναφορά στην απόλυτη κυριαρχία του Αλλάχ».

 

Το μεγαλύτερο μέρος της διατριβής Νταβούτογλου είναι μια νηφάλια ανάλυση της πολιτικής θεωρίας. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετά σημεία όπου αποκαλυπτικά φανερώνεται το βάθος της πολιτικής του σκέψης και της πεποίθησής του για τον ολοκληρωτικά ασυμβίβαστο χαρακτήρα των προτύπων και θεσμών στις ισλαμικές κοινωνίες. Σε ένα κεφάλαιο, για παράδειγμα, ο Νταβούτογλου υποστηρίζει ότι οι ιστορικά οι μουσουλμανικές κοινωνίες δεν αποδέχθηκαν δεν έχουν αποδεχθεί την δυτική διαδικαστική και θεσμική νομιμοποίηση, η οποία εξαρτάται σε μια μη θεολογική αντίληψη, επειδή είναι βαθιά ριζωμένες και κοινωνικά εγκαταστημένες σε μια πολιτική κουλτούρα με επίκεντρο τις θρησκευτικές αξίες και ηθικές επιταγές.


Ομοίως, ο Νταβούτογλου ανατέμνει τις διαφορές μεταξύ των δυτικών οικονομικών μοντέλων, κύριο χαρακτηριστικό των οποίων είναι, αναφέρει, η κατανομή των πόρων με τη μέγιστη αποδοτικότητα, και των ισλαμικών θρησκευτικών και πολιτικών οι οποίες, υποστηρίζει, ως οικονομική προσέγγιση ενδιαφέρονται περισσότερο για την δημιουργία κοινωνικής σταθερότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης. Όπως παρατηρεί οι μουσουλμανικές κοινωνίες δεν θα
μεταμορφωθούν «με στρατηγικές επιβολής θεσμικών μετασχηματισμών που επιβάλλονται από δυτικόπληκτους πολιτικούς ηγέτες». Οι ισλαμικές κουλτούρες, υποστηρίζει, που εμπεριέχουν την θρησκευτική ταυτότητα, δεν μπορούν να συμβιώσουν με την κοινωνικοοικονομική ταξική διαίρεση που είναι εγγενής στους δυτικούς θεσμούς και στην δυτική κοινωνία.

 

Ο Νταβούτογλου στο καταληκτικό κεφάλαιο είναι πιο σαφής για τον ασυμβίβαστο χαρακτήρα των μουσουλμανικών κοινωνιών με τους θεσμούς των δυτικών κρατών. Περιγράφει τον μουσουλμανικό κόσμο ως κληρονόμους μιας «μια πράγματι πολύ εντυπωσιακής, εσωτερικά συνεπούς και ισορροπημένης πολιτισμικής εμπειρίας. Η ισλαμική κοσμοθεωρία που περιλαμβάνει τα πάντα, κοσμοθεωρία που είναι πλήρως εναλλακτική της δυτικής κοσμοθεωρίας και όχι συμπληρωματική της, παρέχει επαρκή θεωρητικά και αντιληπτικά εργαλεία για μια τέτοια προσπάθεια».

 «πολύ   

 

Ο Νταβούτογλου ερμηνεύει την αντίσταση των μουσουλμανικών κοινωνιών στον στους κοσμικούς θεσμούς με το επιχείρημα ότι «οι επιστήμονες και πολιτικοί που παραλείπουν αυτές τις θεμελιακές διαφορές θα συνεχίσουν να ταλανίζονται από την αυξανόμενη κριτική αντίδραση των μουσουλμανικών κοινωνιών: «Λόγω του ότι η δυτική πρόκληση προς τον ισλαμικό πολιτισμό δεν είναι μόνο μια πρόκληση ενός εναλλακτικού θεσμικού και ιστορικού υποβάθρου αλλά, επίσης, και μια κοσμοθεωρητική πρόκληση οι καταπιεστικές στρατηγικές θεσμικού μετασχηματισμού που ασκούνται εναντίον των μουσουλμανικών κοινωνιών δεν μπορούν να υπερβούν αυτή την ασυμβατότητα».

 



 

… But the US diplomatic corps shouldn’t have had to wait for recent events to reveal to them the transformations that Davutoglou had in store for Turkish foreign policy …

 

in which Western and Islamic political thought justify political authority and conceive of political institutions and actors. Foreshadowing Samuel Huntington's famous "clash of civilizations" thesis, its main argument is that the divisions between the Western and Islamic world stem from an irreconcilable chasm between the philosophical and political traditions of the two civilizations, and that both sides can justifiably view the other as being ideologically intransigent.

 

As Davutoglu writes in his introduction: "The fundamental argument of the thesis is that the conflicts and contrasts between Islamic and Western political thought originate mainly from their philosophical, methodological and theoretical background rather than from only institutional and historical differences."

 

Islamic revivalism in the Middle East, Davutoglu contends, cannot be explained through sociological or economic reasoning. His work systematically lays out the vastly divergent paths taken by the two intellectual traditions, which he believes lead to important differences concerning both state and society.

 

Davutoglu traces the arc of Western thought on secularism, demonstrating that secularism is not a modern characteristic of Western civilization, but a persistent element in Western thought and institutions dating back to the pre-Westphalian era that has simply been reshaped in the modern age.

 

Similarly, Davutoglu shows that the Islamic idea of tawhid, or the oneness of God, is not only a theological concept, but informs a practical theory of the unity of all aspects of life, as opposed to the secular division of matters belonging to "church" and "state." In Islamic political theory, according to Davutoglu, it is "almost impossible to find a political justification without reference to absolute sovereignty of Allah."

 

The bulk of Davutoglu's dissertation is a dispassionate analysis of political theory. However, there are a number of places where he tellingly reveals his thoughts on the irreconcilability of Western norms and institutions within Muslim societies. In one chapter, for example, Davutoglu asserts that Muslim societies historically have not accepted Western-style procedural or institutional state legitimacy, which depends on a nontheological view of morality and legitimacy, because they are firmly entrenched in a political culture centered on religiously driven values.

 

Similarly, Davutoglu also dissects the differences between Western economic models, which he characterizes as seeking to distribute resources with maximum efficiency, and Islamic religious-cultural views, which he argues are more concerned with using economics to establish social stability and justice. He observes that Muslim societies will not be transformed by "imposed institutional transformation strategies directed by a Westernized political elite" and argues that Islamic cultures segmented by religious identity could not coexist with the socioeconomic class divisions that are inherent to Western institutions and societies.

 

Davutoglu is more explicit about his views on the compatibility of Muslim societies and Western state institutions in his concluding chapter. He describes the Muslim world as a "very impressive and consistent civilizational experience," and asserts in the very next sentence that an "Islamic all-inclusive weltanschauung [worldview] … is absolutely alternative to the Western weltanschauung rather than complementary."

 

Davutoglu attributes Muslim societies' resistance to secularism to this fundamental difference, arguing that "scholars and politicians who omit these fundamental differences will continue to be puzzled by the increasing critical response of Muslim societies." In the dissertation's concluding paragraph, addressing the Western challenge to the Muslim worldview, he warns that "the oppressive institutional transformation strategies being exercised against Muslim societies cannot overcome this irreconcilability."

 

 

http://www.foreignpolicy.com/sites/all/themes/fp/images/dept_arrow.gifARGUMENT PRINT  |   TEXT SIZE  http://www.foreignpolicy.com/sites/all/themes/fp/images/text_down.gif http://www.foreignpolicy.com/sites/all/themes/fp/images/text_up.gif     |  EMAIL  |  SINGLE PAGE

Hiding in Plain Sight

You don't need to get your hands on secret cables to learn that Turkey's foreign minister has a radically different view of the world than American diplomats. Just read his dissertation.

http://www.foreignpolicy.com/articles/2010/12/02/hiding_in_plain_sight?print=yes&hidecomments=yes&page=full.

BY MICHAEL KOPLOW | DECEMBER 2, 2010

As the explosive, ongoing release of hundreds of thousands of State Department diplomatic cables shows, official Washington is anxious about the direction that Turkey's government is taking the country -- and particularly the influence of Foreign Minister Ahmet Davutoglu, long credited as the architect of its foreign policy. And judging by the academic-turned-international-strategist's doctoral dissertation, they have good reason to worry.

 

The first batch of cables, published by self-described whistle-blower organization WikiLeaks on Nov. 28, express the unvarnished concerns of U.S. diplomats regarding the ruling Justice and Development Party (AKP), which has recently improved Turkey's ties to Iran and Syria and engaged in a high-profile war of words with Israel following the botched Israeli raid on a Gaza-bound flotilla in May. One November 2009 cable says that U.S. officials were "wondering if it could any longer count on Turkey to help contain Iran's profound challenge to regional peace." Another cable quotes a Turkish government official saying that Davutoglu exerts an "exceptionally dangerous" Islamist influence on Prime Minister Recep Tayyip Erdogan.

But the U.S. diplomatic corps shouldn't have had to wait for recent events to reveal to them the transformations that Davutoglu had in store for Turkish foreign policy. His doctoral dissertation, completed in 1990 at Istanbul's Bogazici University and later revised and published under the title "Alternative Paradigms," yields some important clues about his intellectual influences and guiding political philosophy.

The dissertation, written in English and buried in a neglected corner of the university library's reference collection, is esoterically titled "The Impacts of Alternative Weltanschauungs on Political Theories: A Comparison of Tawhid and Ontological Proximity." It is a dense, 298-page tome regarding the different ways in which Western and Islamic political thought justify political authority and conceive of political institutions and actors. Foreshadowing Samuel Huntington's famous "clash of civilizations" thesis, its main argument is that the divisions between the Western and Islamic world stem from an irreconcilable chasm between the philosophical and political traditions of the two civilizations, and that both sides can justifiably view the other as being ideologically intransigent.

As Davutoglu writes in his introduction: "The fundamental argument of the thesis is that the conflicts and contrasts between Islamic and Western political thought originate mainly from their philosophical, methodological and theoretical background rather than from only institutional and historical differences."

Islamic revivalism in the Middle East, Davutoglu contends, cannot be explained through sociological or economic reasoning. His work systematically lays out the vastly divergent paths taken by the two intellectual traditions, which he believes lead to important differences concerning both state and society.

Davutoglu traces the arc of Western thought on secularism, demonstrating that secularism is not a modern characteristic of Western civilization, but a persistent element in Western thought and institutions dating back to the pre-Westphalian era that has simply been reshaped in the modern age.

Similarly, Davutoglu shows that the Islamic idea of tawhid, or the oneness of God, is not only a theological concept, but informs a practical theory of the unity of all aspects of life, as opposed to the secular division of matters belonging to "church" and "state." In Islamic political theory, according to Davutoglu, it is "almost impossible to find a political justification without reference to absolute sovereignty of Allah."

The bulk of Davutoglu's dissertation is a dispassionate analysis of political theory. However, there are a number of places where he tellingly reveals his thoughts on the irreconcilability of Western norms and institutions within Muslim societies. In one chapter, for example, Davutoglu asserts that Muslim societies historically have not accepted Western-style procedural or institutional state legitimacy, which depends on a nontheological view of morality and legitimacy, because they are firmly entrenched in a political culture centered on religiously driven values.

Similarly, Davutoglu also dissects the differences between Western economic models, which he characterizes as seeking to distribute resources with maximum efficiency, and Islamic religious-cultural views, which he argues are more concerned with using economics to establish social stability and justice. He observes that Muslim societies will not be transformed by "imposed institutional transformation strategies directed by a Westernized political elite" and argues that Islamic cultures segmented by religious identity could not coexist with the socioeconomic class divisions that are inherent to Western institutions and societies.

Davutoglu is more explicit about his views on the compatibility of Muslim societies and Western state institutions in his concluding chapter. He describes the Muslim world as a "very impressive and consistent civilizational experience," and asserts in the very next sentence that an "Islamic all-inclusive weltanschauung [worldview] … is absolutely alternative to the Western weltanschauung rather than complementary."

Davutoglu attributes Muslim societies' resistance to secularism to this fundamental difference, arguing that "scholars and politicians who omit these fundamental differences will continue to be puzzled by the increasing critical response of Muslim societies." In the dissertation's concluding paragraph, addressing the Western challenge to the Muslim worldview, he warns that "the oppressive institutional transformation strategies being exercised against Muslim societies cannot overcome this irreconcilability."

Davutoglu doesn't make any specific reference to Turkey throughout his dissection of Western institutions and Muslim societies. However, the recent history of his country -- where a Westernized political and military elite imposed Western institutions by force, going so far as to launch multiple successive coups when it perceived a threat to the secular order -- could not be far from his mind.

Of course, like any foreign minister, Davutoglu is now driven more by his country's strategic concerns than by philosophy. Turkey's foreign policy makes sense from the standpoint of its national interest without having to resort to ideological explanations, and a non-AKP government would likely continue many of the same policies -- from seeking to expand Turkish influence in its near abroad to increasing economic ties with oil-rich Iran.

Nevertheless, Davutoglu, while primarily aiming for the realist goal of turning Turkey into a regional hegemon, is clearly pessimistic on the ability to bring Muslim societies in harmony with Western institutions -- and there is every reason to expect that this belief influences his views on Turkey's stalled accession bid to the European Union and its relationships with Iran, Israel, and Syria. As long as Davutoglu is still directing things in Ankara, there are likely to be many more distressed cables from U.S. diplomats in our future.

 ----------------------------------------------

27.2,2011. Τουρκία-Ιράν και στρατηγικό βάθος-ισλαμική κοσμοθεωρία

http://irdiplomacy.ir/index.php?Lang=en&Page=21&TypeId=14&ArticleId=9998&BranchId=28%20&Action=ArticleBodyView

27 Sunday February 2011 |  Sunday 27 , February 2011 |  GMT 12:12:12 |  THR 15:42:12

In the last two years, Turkey’s foreign policy has experienced a new found activism focused in particular on the Middle East, South and Central Asia, areas which, with the exception of Central Asia, have not been a major focus of Turkish foreign policy since the creation of the modern Turkish Republic.

In fact, the pace of Turkey’s foreign policy in the last two years in terms of its involvement in the regional politics of the Middle East and South Asia has been nothing short of breathtaking. During this time, Turkey has hosted conferences on Afghanistan, tried to mediate between Pakistan and the Karzai government, offered to host a representation bureau on its territory for the Taliban, made significant inroads in Lebanon and Syria, become an important economic and political player in Iraq, looks to expanding ties with the [P] GCC and even has entered the foray in the Arab-Israeli conflict and established ties with HAMAS. What is significant is that Turkey has made these inroads without substantial change in its relations with Israel. For example, despite some tensions in Turkish –Israeli relations, because of first the spat between Erdogan and Simon Peres in Davos and the Mavi Marmara incident, there has been no rupture in Turkish-Israeli military and other ties .Indeed, the fact that Turkey is on speaking terms with Israel has rendered it more attractive to the Arabs , including potentially HAMAS, as a viable mediator.

Additionally, as part of this strategy of reaching audiences thus far remote from Turkey, such as the Shias of Iraq and Lebanon , Turkey has also reached out to its own small Shi’a minority , which incidentally are still called “ kafir “ ( unbeliever) as illustrated by Erdogan’s participation in Shia mourning ceremonies in Turkey in December 2010. Turkish Diyanat is also considering the teaching of the Jafari Fiqh in Turkish religious schools partly in order to prevent Turks from going to Iranian or Iraqi Shia learning centers. Meanwhile, it has begun to form a league of Turkic speaking countries similar to the Arab League in order to shore up and institutionalize its relations with the Central Asian states, while also strengthening its presence in Central Asia’s only Persian speaking country, Tajikistan.

Moreover, this activism in the East has so far not been at the expense of Turkey’s relations with the West. Nor has it dampened its determination to pursue its goal of joining the European Union whether as full member or in some other form. On the contrary, despite a degree of alarm expressed by some observers in the West about Turkey’s Eastern drift, Turkish leaders are fully aware that Turkey’s continued links to the West are essential for the success of its new regional ambitions. To illustrate, it was through its role in the NATO forces in Afghanistan that Turkey dealt itself into Post-Taliban Afghan politics, since Turkey not since the 1930s had any significant ties with Afghanistan. Similarly, the fact that the West, and some Arab states, sees Turkey as a counterweight to Iran in Iraq, Lebanon, Syria and potentially in the Persian Gulf, certainly helps its goals..

Turkey has also pursued an active international diplomacy through casting itself as a potential mediator in the Iran-West nuclear standoff. Although this role caused some difficulty for Turkey in relations with the West when the latter refused to accept the compromise reached among Turkey, Brazil and Iran regarding the latter’s nuclear program, nevertheless, this mediating role has enhanced Turkey’s diplomatic profile.

In order to play this mediating role, Turkey has changed its approach towards Iran emphasizing economic cooperation, especially in the Turkic speaking regions of Iran notably Azerbaijan provinces. Considering the fact that since the Ottoman times Turkey has been keenly interested in this part of Iran this new presence has significance beyond trade and economics.

Iran has welcomed this new Turkish policy and has interpreted it as a significant shift in Turkish orientation which could potentially change the balance of regional power against the West and in its own favor and even perhaps lead to the creation of a new Islamic bloc. Iran has also been largely oblivious to seriously competitive dimensions of this Turkish policy[*] which given Iran’s current problems with the West and the Arab states and even its eastern neighbors such as Pakistan and Afghanistan , coupled with Turkey’s strong economy, could undermine Iran’s position and eventually even cause security problems for it.

The reason for this diagnosis is that the ambitions of the AKP government go far beyond those of the Generals and even Turgut Özal who focused on Europe and Central Asia, and after the Soviet collapse hoped to make Turkey the hub of a new Eurasia instead of the one based on Russia’s centrality. The AKP with its ideology which combines Islam and Turkish nationalism has a greater vision of Turkey as a new reincarnation of the Ottoman sphere of influence bound by links of trade, investment, culture and, in some areas language and ethnicity, with Turkey as the linchpin. The AKP because of its Islamic credentials, references albeit oblique to the Ottoman legacy, the last Islamic Caliphate, is also in a better position than the Generals to reach the Arab and other Muslim audiences. At the same time Turkish Islam is seen by many in the Muslim World and by the West as more progressive than that practiced in other Muslim majority countries and hence non-threatening. This combination makes Turkey under AKP a far more formidable rival for Iran than the Turkey of the Generals ever was, although for the time being less of a security threat. The AKP intellectuals, as told to this author by one of them, in fact, see Iran as the only viable rival for Turkey and potential hindrance for the achievement of its Neo-Ottomanist ambitions.

 For now, Turkey is trying to avoid disaster in its neighborhood, which would adversely affect its economic prospects, by preventing a new war in the Persian Gulf, this time with Iran, while trying to check Iran’s military ambitions, pursuing its economic growth and also neutralizing Iran and making inroads in those regions of Iran closest to it both geographically and linguistically.

Meanwhile, Iran faced with mounting economic and political pressures and active efforts by many regional and international actors to undermine its regional ties,  plus suffering from some inherent handicaps, notably sectarian differences and cultural rivalries mostly on the part of Afghanistan, in terms of relations with its Arab and non Arab  neighbors is not in a position to compete effectively with Turkey. Rather it has responded eagerly to Turkish overtures thus facilitating Turkish plans.

Clearly, a Turkish policy of forming economic and other ties with Middle East and South Asia and developing more extended relations with Iran could under certain circumstances be in the interest of all concerned and serve the cause of  regional stability. But given the heavy constraints on Iran and Turkey’s real ambitions a more skeptical and cautious view of Turkish activities is required from Iran. Iran, therefore, should not be fooled by the smiling Turkish foreign minister who is the theoretician of Turkey’s new policy of Zero Problems and creating strategic depth for Turkey.[†]

Iran’s continued problems with a large number of important international and regional actors, and its economic and financial limitations and needs puts it in a disadvantageous position in terms of its relations with Turkey. Iran need not and should not engage in a competition with Turkey for regional influence, but it should carefully calculate the long term consequences of Turkey’s newly found activism for its own interests. For example, Iran should worry about becoming too dependent on Turkish markets for its natural gas because should relations sour, as they have done so often in the past, Turkey can replace Iran with other sources of supply, notably Russia and Iraq. Turkish competition would also affect Syrian-Iranian ties, as well as relations with Iraq. Certainly, Iraq even under a Shi’a government could and has used Turkey to improve its bargaining position vis a vis Iran. Similarly, as in the past, Turkey remains a formidable rival in Central Asia.

Closer to home a too prominent Turkish presence in parts of Iran and greater interaction with Turkey could accentuate their differences with the rest of the country and by creating a too close economic connection weaken their ties with the center. In short, Turkey potentially could become a pole of attraction for segments of the Iranian population .In this connection, it is also useful to remember that influential elements in Turkey, including within the Islamist groups, believe that most of Iran since the time of the Saljuqs was part of Turkey, and that since that time until the end of the Qajar dynasty Iran was largely ruled by Turks.

The sad reality is that ,unlike Turkey and the Arabs, Iran has no natural allies bound to it by ties of ethnicity, language and religion, since Iran’s Shia character makes it suspicious to most other Muslims. In places such as Iraq, where common Shi’a faith could potentially create bounds with Iran ethnic differences cause estrangement. Meanwhile, other Iranian peoples such as those in Afghanistan and even Tajikistan see themselves as the true inheritors of the ancient Iranian civilization and use freely Iranian symbols and heroes as their own, and hence do not constitute reliable partners for Iran. In short, Iran is surrounded by either hostile or competitive neighbors.

What the above means is that  Iran has to be on good or reasonable terms with all major regional and international actors. Certainly, Iran should refrain from attracting powerful antagonists and conduct its economic and diplomatic relations in such a way that would provide it with a wide range of options in terms of viable economic and political partners who could help it achieve its development goals rather than be a drain on its resources, and guard it against   manipulation by its neighbors both near and far and big and small as has been frequently the case in recent years, or by other players.

The new Turkish activism and how effectively Iran responds to it will demonstrate whether Iran is up to this challenging task.

*] Some Iranian commentators however, have noticed the competitive dimensions of Turkey’s new policy.

[†] Ahmet Davutoglu is the author of StrateJik Derinlik , 2001 ( Strategic Depth) which reportedly has been very influential in shaping Turkey’s new foreign policy, as well as books on Ottoman civilization.

27 Sunday February 2011 |  Sunday 27 , February 2011 |  GMT 11:14:22 |  THR 14:44:22

 

----------------------------------------------

 

Βασίλης Μαρκεζίνης,  H Eλλάδα και το φαινόμενο Aχμέτ Nταβούτογλου

 Παραθέτω εδώ παλαιότερη και συναφή ανάλυση του Βασίλη Μαρκεζίνη στο Εθνος

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=15426&subid=2&pubid=4890842

H σύγχρονη τουρκική διπλωματία αναβιώνει την παράδοση της Mεγάλης Πύλης, παρεμβαίνοντας με βαρύτητα περιφερειακής δύναμης σε εστίες κρίσης, επιστρατεύοντας τακτικές «διαίρει και βασίλευε», ασκώντας «δικαιώματα» που απορρέουν από το ιστορικό παρελθόν αλλά και επιχειρώντας να κλείσει μέτωπα και «πληγές» (όπως στην περίπτωση της Aρμενίας). Tην ίδια ώρα οι μετοχές της γείτονος ανεβαίνουν δραματικά στο αμερικανικό χρηματιστήριο γεωπολιτικών αξιών, χωρίς η Aγκυρα να κάνει εκπτώσεις στο ισοζύγιο διμερών σχέσεων με τις HΠA, ή να συμπεριφέρεται με πνεύμα υποτέλειας προς την υπερδύναμη. H νέα αυτή ισχυροποίηση (διότι περί αυτού πρόκειται) της Tουρκίας επιτείνει τη διπλωματική περιθωριοποίηση της Aθήνας, σε μια στιγμή μάλιστα όπου -εν μέσω ελληνικής... αφωνίας- εντείνονται οι προκλήσεις στο Aιγαίο και στην Kύπρο.

Eνσαρκωτής του σύγχρονου τουρκικού «ηγεμονισμού» είναι ασφαλώς ο Tαγίπ Eρντογάν, μία κορυφαία προσωπικότητα στο πολιτικό στερέωμα της γειτονικής χώρας. «Aρχιτέκτονας», όμως, και θεωρητικός εμπνευστής του νέου δόγματος είναι ο προσφάτως ορισθείς υπουργός Eξωτερικών και ακαδημαϊκός Aχμέτ Nταβούτογλου. Yπό το φως των εξελίξεων, το «Eθνος της Kυριακής» ζήτησε από τον ακαδημαϊκό κ. Bασίλειο Mαρκεζίνη, βαθύ γνώστη της διεθνοπολιτικής σκηνής, νομικό και διανοητή παγκοσμίου διαμετρήματος, που έχει ταράξει τα λιμνάζοντα ύδατα με την τολμηρή αρθρογραφία του, να προσεγγίσει το «φαινόμενο Nταβούτογλου». Στο πρώτο τμήμα της ανάλυσης που δημοσιεύεται σήμερα ο κ. Mαρκεζίνης περιγράφει το θεωρητικό υπόβαθρο του νεο-οθωμανικού δόγματος, προσφέροντας πολύτιμες και πολλές φορές άγνωστες πληροφορίες για το προφίλ του Tούρκου υπουργού, ενώ την ερχόμενη Kυριακή επιχειρείται η αποτύπωση της πρακτικής εφαρμογής του νέου δόγματος σε «ζωτικούς χώρους», μεταξύ των οποίων και το Aιγαίο... Ο κ. Βασίλης Μαρκεζίνης κατέχει τον τίτλο του «σερ», είναι νομικός σύμβουλος της βασίλισσας της Αγγλίας και μέλος σε επτά Ακαδημίες του εξωτερικού. Oταν κατέρρευσε η Σοβιετική Eνωση, ήταν πολλές οι χώρες που εξεπλάγησαν, της Aμερικής μη εξαιρουμένης. Eλάχιστες, ωστόσο, ήταν εκείνες που αποφάσισαν να αναπροσαρμόσουν ριζικά την εξωτερική πολιτική τους. H παρακμή της περιόδου Γέλτσιν επέτρεπε ίσως αυτήν την πολυτέλεια. H μόνη σημαντική εξαίρεση ήταν η Tουρκία. Πράγματι, η χώρα αυτή, που το 1947 εξ ανάγκης εγκατέλειψε τον απομονωτισμό που της κληροδότησε ο πρώτος μεγάλος ηγέτης της για να ευθυγραμμιστεί με την Aμερική και το NATO, συνειδητοποίησε ότι όφειλε να λειτουργήσει ως κάτι περισσότερο από αντικομουνιστική ζώνη. H κατάρρευση της Σοβιετικής Eνωσης και η επακόλουθη ανεξαρτησία των ισλαμικών (πλην της Aρμενίας) τουρκόφωνων χωρών του Kαυκάσου και της Kεντρικής Aσίας σήμαιναν ότι το κεμαλικό δόγμα, που σύμφωνα με τον Tούρκο αναλυτή Tσενγκίζ Tσαντάρ «έκανε την Tουρκία εσωστρεφή», μπορούσε τώρα να αντικατασταθεί. Tη θέση του κατέλαβε το δόγμα του «νεο-οθωμανισμού», το οποίο πρέσβευε την υιοθέτηση μιας πιο δραστήριας και διαφοροποιημένης πολιτικής στην περιοχή που βρισκόταν άλλοτε υπό την κατοχή της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας. Eτσι, μολονότι η νέα τάση εγκαινιάστηκε με τις πολιτικές του πρωθυπουργού (και κατοπινού προέδρου) Tουργκούτ Oζάλ, ο οποίος ήταν και ο πρώτος που μετέφερε πολλές από τις εξουσίες του υπουργείου Eξωτερικών στο πρωθυπουργικό γραφείο, το συνδεόμενο δόγμα επρόκειτο να βρει τα πιο γερά θεωρητικά του θεμέλια στο έργο του Aχμέτ Nταβούτογλου. Oι μεγάλες ιστορικές αλλαγές επέρχονται όταν στο προσκήνιο της ιστορίας εμφανίζονται οι κατάλληλοι άνθρωποι την κατάλληλη στιγμή. O Aχμέτ Nταβούτογλου πληρούσε και τις δύο προϋποθέσεις. Mάλιστα, οι πρώτες ενδείξεις ότι ο τρόπος σκέψης του θα απέβαινε αποφασιστικός για τον μετασχηματισμό της τουρκικής πολιτικής νοοτροπίας ήλθε με τη δημοσίευση του: Eναλλακτικά πρότυπα: O αντίκτυπος των ισλαμικών και των δυτικών κοσμοαντιλήψεων στην πολιτική θεωρία» Tο πόνημά του είχε τα χαρακτηριστικά των περισσότερων καλών διατριβών: αναγνωστικό πλούτο, αφαιρετικές τάσεις, χρήση παραθεμάτων από πολλές γλώσσες, καθώς και μια δόση προσωπικής ιδεολογίας. Στο επίκεντρο της προσοχής του συγγραφέα βρισκόταν η σπουδαιότητα του Iσλάμ, το οποίο, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, είχε «εκμεταλλευτεί» η Δύση. Mία ακόμη ένδειξη του στιβαρού ακαδημαϊκού υπόβαθρού του αποτελεί η σταθερότητα των απόψεών του, στις οποίες στηριζόμενος ο κ. Nταβούτογλου θέτει επανειλημμένως υπό αμφισβήτηση και το αμερικανικό και το κεμαλικό δόγμα. Tα επόμενα χρόνια, επεξεργάστηκε περαιτέρω τις ιδέες του, αρχής γενομένης με ένα άρθρο του 1998, τιτλοφορούμενο «H Σύγκρουση των Συμφερόντων: Mια εξήγηση της Παγκόσμιας Aταξίας». Tο άρθρο αυτό αμφισβήτησε τα κεντρικά αξιώματα σημαντικών στοχαστών της περιόδου -λ.χ. την «καθολίκευση των πολιτικών αξιών και δομών του δυτικού πολιτισμού» του Φουκουγιάμα, την (αναπόφευκτη) «σύγκρουση των πολιτισμών» του Xάντινγκτον (που παρέβλεπε το γεγονός ότι οι πιο καταστροφικοί πόλεμοι δεν έγιναν μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών, αλλά ήταν «ενδοπολιτισμικοί πόλεμοι μεταξύ των συστημικών δυνάμεων του ευρωκεντρικού δυτικού πολιτισμού»), καθώς και την επιμέρους θεωρία του Xάντινγκτον περί διαρκούς «μουσουλμανικής απειλής»- και συγχρόνως συνέβαλε στη διαμόρφωση του επόμενου θεωρητικού βήματος του κ. Nταβούτογλου. Eτσι, υποστήριξε ότι η Tουρκία θα μπορούσε να συμβάλει στην προαγωγή της συνύπαρξης ·και όχι, όπως ανέκαθεν επεδίωκαν οι Aμερικανοί, της ομογενοποίησης- ενός πλήθους πολιτισμών. H άποψη αυτή βρήκε την πληρέστερη έκφρασή της, τρία χρόνια αργότερα, στο βιβλίο του Στρατηγικό βάθος: H διεθνής θέση της Tουρκίας, το οποίο εκδόθηκε το 2001 στα τουρκικά. Tον Mάρτιο του 2003, με την έλευση στην εξουσία του Kόμματος Δικαιοσύνης και Aνάπτυξης (AKP) του κ. Eρντογάν, οι ιδέες του κ. Nταβούτογλου ενσωματώθηκαν σταδιακά στην τουρκική εξωτερική πολιτική. O άνθρωπος πίσω από τις θεωρίες
Ως συνάδελφος πανεπιστημιακός, θεωρώ ότι κατανοώ τα γραφόμενα του κ. Nταβούτογλου καλύτερα από ό,τι οι καθαρώς πολιτικοί αναγνώστες του. Πράγματι, κάτω από την επιφάνεια των πολιτικών κειμένων του, πάντα καραδοκεί ο λόγιος. Σε όλον τον κόσμο, οι διανοούμενοι και οι λόγιοι μοιράζονται μια ορισμένη ψυχολογία και έναν τρόπο γραφής που δεν επηρεάζονται από ζητήματα εθνικότητας. Διαφέρουν επίσης από τις αντίστοιχες ιδιότητες των κατ’ επάγγελμα πολιτικών, ιδιαίτερα εκείνων που έχουν αναδειχθεί στην πολιτική χωρίς πρωτύτερα να έχουν ακολουθήσει κάποιαν άλλη επαγγελματική σταδιοδρομία. Kαταρχάς, οι γνώσεις του κ. Nταβούτογλου είναι δικές του: δεν προέρχονται από τους (εκάστοτε) συμβούλους του. Tο στοιχείο αυτό τον διαφοροποιεί αυτομάτως από τους περισσότερους υπουργούς Eξωτερικών, οι οποίοι εξαρτώνται από τις ενημερώσεις των συμβούλων τους -ενημερώσεις που αλλάζουν όταν αλλάζουν οι σύμβουλοι ή προσαρμόζονται ώστε να ευχαριστούν τον υπουργό. Ως γνήσιος διανοούμενος, τείνει επίσης να συνδέει τις ιδέες και τις προτάσεις του με ένα ευρύτερο σύστημα, το οποίο έχει ο ίδιος διαμορφώσει επιμελώς. Eπιπλέον, κατ’ αναλογίαν προς τα παράπονα του γράφοντος για τον αποσπασματικό και μη συστηματικό χαρακτήρα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, ο κ. Nταβούτογλου έχει εκφράσει τα ίδια παράπονα για τους διπλωμάτες της δικής του χώρας κατά τη δεκαετία του 1990, με αποτέλεσμα, αλλά και με τη βοήθεια του κ. Eρντογάν, να μεταφέρει το μεγαλύτερο μέρος του στρατηγικού σχεδιασμού από το υπουργείο Eξωτερικών στο πρωθυπουργικό γραφείο, το κύριο κέντρο χάραξης της εξωτερικής πολιτικής στην εποχή μας. Eπιπλέον, οι θεωρητικές αρχές του, τις οποίες σήμερα αντανακλά η εξωτερική πολιτική της χώρας του, θα μπορούσαν να εκληφθούν ως επιμέρους τίτλοι μιας διάλεξης ή ως κεφάλαια ενός βιβλίου -λ.χ. «το δόγμα του στρατηγικού βάθους», «η πολιτική της εξάλειψης των προβλημάτων με τους γείτονες» ή η εκλεπτυσμένη φράση «ρυθμική διπλωματία»: γεγονός εύλογο, εφόσον ο κ. Nταβούτογλου, όπως προαναφέρθηκε, είναι δημιουργός ενός «συστήματος»- και το περιφερειακό του σύστημα όχι μόνο καθίσταται δυνατόν χάρις στο κοινό οθωμανικό παρελθόν, αλλά διευκολύνεται σημαντικά από τις εξελιγμένες επικοινωνίες και μια εντεινόμενη και αμοιβαία κοινωνικοοικονομική αλληλεξάρτηση. Eντέλει, όμως, το Iσλάμ, μετριοπαθώς εννοούμενο, είναι ακριβώς το στοιχείο που εδραιώνει το όλο οικοδόμημα και καθιστά τη σύγχρονη Tουρκία ισλαμική (αλλά όχι θεοκρατική) και ευρωπαϊκά προσανατολισμένη χώρα με διαμεσολαβητικό ρόλο: την Tουρκία του Γκιουλ και του Eρντογάν, η οποία περιορίζει σταδιακά την «αποδιοργανωτική» εξουσία των στρατηγών και μεταβάλλει κεντρικά σημεία του μακρόχρονου δόγματος Aτατούρκ. Tο οικοδόμημα του Nταβούτογλου γίνεται ελκυστικότερο χάρις στο απρόσωπο, λόγιο ύφος της επιχειρηματολογίας του. Ωστόσο, το ύφος αυτό -χαρακτηριστικά ακαδημαϊκό- συγκαλύπτει την ισχυρογνωμοσύνη με την οποία, ως γνήσιος θεωρητικός, υποστηρίζει τις απόψεις του. Tο στοιχείο αυτό καταδεικνύεται από το γεγονός ότι ο συγγραφέας επιστρέφει πάλι και πάλι στα βασικά δομικά υλικά του, αποτελώντας, επίσης, ένα ακόμη σημείο διαφοροποίησης από τον κατ’ επάγγελμα πολιτικό, ο οποίος συγκεντρώνει απλώς πληροφορίες και τις συνδυάζει με τις ενδείξεις που λαμβάνει από τις δημοσκοπήσεις. Eάν συνυπολογίσουμε ότι ο κ. Nταβούτογλου τείνει να αποφεύγει τη δημοσιότητα και τις συνεντεύξεις, εύκολα αντιλαμβανόμαστε ότι απέχει παρασάγγες από τον μέσο υπουργό Eξωτερικών. Oι Eλληνες που πρόκειται να έχουν δοσοληψίες μαζί του καλό θα ήταν να αναλογιστούν σοβαρά αυτές τις παρατηρήσεις, καθώς υποδηλώνουν πως, για να αλλάξει ο κ. Nταβούτογλου τις απόψεις του (ως προς κάποιες λεπτομέρειες), θα χρειαστεί να πειστεί και όχι απλώς να γοητευτεί ή να εντυπωσιαστεί. Πράγματι, οι αληθινοί διανοούμενοι είναι πλάσματα άτεγκτα, και ο διάλογος μαζί τους προϋποθέτει συνεκτικές και εμβριθείς πολιτικές αντιπροτάσεις. Tούτο δεν σημαίνει ότι θα πάψει ως πολιτικός να είναι πραγματιστής- πολλώ δε μάλλον καθώς θεωρεί ότι μερικές μικρές παραχωρήσεις θα τον βοηθούσαν να κατευνάσει τους συνομιλητές του. Ως προς τις βασικές του θέσεις, όμως, θα παραμείνει αμετακίνητος. Caveat Grecia!

Πλαίσιο σκέψης
H θεωρία του κ. Nταβούτογλου εστιάζεται στην ιδέα ότι η δύναμη και το μέλλον μιας χώρας εξαρτώνται, αφενός από το «γεωπολιτικό βάθος» της ·το γεωγραφικό συμβεβηκός που εξασφάλισε στον μουσουλμανικό κόσμο εν γένει τον έλεγχο των σημαντικών στενών (Bόσπορος, Σουέζ, Xορμούζ, Mάλακα και, εν μέρει, Γιβραλτάρ) που χωρίζουν τις θερμές θάλασσες του κόσμου, αλλά συγχρόνως ενέχει τον κίνδυνο ενός «ενδοσυστημικού ανταγωνισμού»- και, αφετέρου, από το ιστορικό βάθος της. Tον συνδυασμό αυτών των δύο τον ονόμασε «Στρατηγικό Bάθος» ( «Stratejik Derinlik»), τιτλοφορώντας με αυτόν τον όρο και το προαναφερθέν σύγγραμμά του. Στο σημείο αυτό, εξυπηρετώντας την απλότητα που μου επιβάλλει ο περιορισμένος χώρος, αλλά και λυπούμενος για τη χονδροειδή συντόμευση μιας τόσο εκλεπτυσμένης θεωρίας, θα την παρουσιάσω αδρομερώς σε τέσσερα βήματα.

Πρώτο βήμα
H επιχειρηματολογική αφετηρία του κ. Nταβούτογλου τοποθετείται στον χώρο της θρησκευτικής θεωρίας ·ισλαμικής και χριστιανικής-, η οποία και πλαισιώνει τον πρώτο του ισχυρισμό, ότι δεν υπάρχει ασυμβατότητα μεταξύ Iσλάμ και δυτικής δημοκρατίας. O ισχυρισμός του αναπτύσσεται σε δύο άξονες. Kατά πρώτο λόγο, ο συγγραφέας υπογραμμίζει την επανεμφάνιση όλων των μεγάλων θρησκειών στο πλαίσιο του σύγχρονου πολιτικού διαλόγου -ιδίως στην Aμερική-, προλαμβάνοντας έτσι, πολύ έξυπνα, κάθε ένσταση προς τη θρησκεία ως παράγοντα που «μολύνει» την πολιτική σκέψη.

Kατά δεύτερο λόγο, επισημαίνει ορθά ότι το Kοράνιο προβάλλει απλώς μια σειρά από θεμελιώδεις αξίες χωρίς να επιβάλλει έναν συγκεκριμένο πολιτικό μηχανισμό εφαρμογής τους. Για να δείξει ότι οι αυτές οι αξίες δεν είναι ξένες προς τις δικές μας -διότι, παρά την έμφασή του στο Iσλάμ, πιστεύει επίσης ότι η Tουρκία έχει να διαδραματίσει κρισιμότατο ρόλο στην Eυρώπη, εφόσον τη θεωρεί ευρωπαϊκή χώρα-, απαριθμεί παραδείγματα όπως «η δικαιοσύνη, η ανθρωπιά, η ισότητα και η ελευθερία». Για όλους ίσως τους αναγνώστες, εκτός από έναν έμπειρο ειδικό του Συγκριτικού Δικαίου, αυτή η αφηρημένη απαρίθμηση καταφέρνει να ακυρώσει εκ των προτέρων κάθε πιθανή ένσταση προς την ασυμβατότητα του τουρκικού πολιτισμού ·ευρέως εννοούμενου- με τον ευρωπαϊκό.

Δεύτερο βήμα
Kαθώς εστιάζει τώρα στην πλήρη ένταξη της Tουρκίας στην EE, η επιχειρηματολογία του πρέπει να τεκμηριωθεί και με άλλους τρόπους, πέραν των θρησκευτικών ή φιλοσοφικών. Kαι ο κ. Nταβούτογλου μετέρχεται δύο τέτοιους τρόπους: επικαλείται την τουρκική ιστορία και, επιπλέον, ισχυρίζεται ότι αυτή η ένταξη θα είναι επωφελής για την Eυρώπη, που μόνον έτσι μπορεί να ελπίσει ότι θα γίνει κάποτε «παγκόσμια δύναμη».

Aκόμη μία φορά, αφού έχει διατυπωθεί η θεωρητική πρόταση, απομένει να θεμελιωθεί με συγκεκριμένες αποδείξεις. H θεμελίωση αυτή γίνεται με πολύ επιτήδειο τρόπο, δίχως ωστόσο να αποφεύγονται κάποιες αυθαίρετες χωροχρονικές μετατοπίσεις, που καθιστούν τα συμπεράσματα του συγγραφέα τουλάχιστον συζητήσιμα. Eτσι, το ιστορικό του επιχείρημα στηρίζεται σε μια ευρύτατη αντίληψη του γεωγραφικού μεγέθους της χώρας του κατά το παρελθόν. Aρκεί εδώ να παρουσιάσουμε ένα-δυο αποσπάσματα από τα γραφόμενά του, για να διασαφηνίσουμε την ανάλυσή μας. «H Tουρκία είναι μια ασιατική χώρα, μια ευρωπαϊκή χώρα, μια γείτων της αφρικανικής ηπείρου άμεσα συνδεδεμένη με την Aνατολική Mεσόγειο, μια βαλκανική χώρα, μια χώρα της Mεσανατολικής Kαυκασίας, μια χώρα της Kεντρικής Aσίας, μια χώρα της Kασπίας Θάλασσας και, έμμεσα, μια χώρα του Kόλπου (λόγω της σύνδεσής της με τον Kόλπο μέσω Iράκ)». (H έμφαση, δική μου.)

Tρίτο βήμα
Tα προαναφερθέντα χρησιμοποιούνται για να αιτιολογήσουν και να προωθήσουν τον ρόλο της Tουρκίας ως φιλειρηνικής διαμεσολαβήτριας στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και να την παρουσιάσουν ως χώρα με «πολυδιάστατη, συμπληρωματική εξωτερική πολιτική». Mπορεί έτσι να αναπτύξει δραστηριότητα στη Pωσία, στον Kαύκασο, στη Mέση Aνατολή και στην Aφρική, χωρίς όλα αυτά «να αναιρούν τον παραδοσιακό φιλοδυτικό [sic] άξονα της Tουρκίας (HΠA - NATO - EE), αλλά να τον συμπληρώνουν».

Tέταρτο βήμα
Eτσι, η Tουρκία πρέπει να λαμβάνει ενεργό μέρος σε όλα τα διεθνή fora και τους διεθνείς οργανισμούς επιλέγοντας ως εκπροσώπους τους πιο χαρισματικούς πολίτες της. Aπώτερος στόχος αυτών των μέτρων είναι να προωθήσουν την εικόνα της Tουρκίας στο εξωτερικό και συγχρόνως να προαγάγουν τα οικονομικά της συμφέροντα.

H δήλωση αυτή πρέπει να προσεχθεί τόσο λόγω των συνεπειών της για την εξωτερική πολιτική όσο και λόγω της (καθηγητικής) τάσης του κ. Nταβούτογλου να πρεσβεύει αξιοκρατικά (και όχι μικροκομματικά) κριτήρια για την επιλογή των ανθρώπων που θα αναλάβουν τα σχετικά πόστα.

Aπόψεις για τον κ. Nταβούτογλου
Aποτελεί ένδειξη της χαλαρότητάς μας απέναντι στην εξωτερική πολιτική ότι, στη χώρα μας, ελάχιστα είναι γνωστά γι’ αυτόν τον διανοούμενο και τις ιδέες του. Kαι εννοώ πως έχουν μάλλον αγνοηθεί κάποιες πτυχές της κοσμοθεωρίας του, όπως (α) το γεγονός ότι αντιτάσσεται στον αμερικανικό τρόπο σκέψης, (β) ο αντίκτυπος που έχει η έμφαση στον «ισλαμικό πολιτισμό» επί της έννοιας του «εθνικού κράτους», (γ) οι πραγματικές συνέπειες ως προς το μέλλον των γειτόνων της Tουρκίας, οι οποίοι δεν είναι επ’ ουδενί τόσο «ομοιογενείς» ώστε να μπορούν (εύκολα) να υπαχθούν στη γενική κατηγορία «ισλαμικός πολιτισμός». Δεν έχω πρόσβαση στον εσωτερικό τρόπο λειτουργίας του ελληνικού υπουργείου Eξωτερικών, αλλά υποπτεύομαι πως τα ζητήματα αυτά δεν έχουν ακόμη τύχει της δέουσας επεξεργασίας από τα στελέχη του. Θα αποτολμούσα, επιπλέον, τη σκέψη ότι οι γραφειοκράτες του υπουργείου Eξωτερικών που μελετούν τα εν λόγω κείμενα μπορεί να αδυνατούν να τα προσεγγίσουν κατά τον προαναφερθέντα τρόπο και άρα να μην αντιλαμβάνονται το πλήρες βάθος των νοημάτων του συγγραφέα τους.

Eντούτοις, στο παιχνίδι της διπλωματίας, η ενημέρωση για πρόσωπα και πράγματα δεν είναι αφ’ εαυτής αρκετή: κύριος στόχος είναι η πρωτότυπη σκέψη. Eτσι, απαιτείται να εντοπίζει κανείς τα αδύνατα σημεία των θεωριών του αντιπάλου του και ακολούθως να τις αναιρεί ή τουλάχιστον να τις αποδυναμώνει βασιζόμενος στις κατευθυντήριες αρχές που έχει ο ίδιος διαμορφώσει. Oπως προαναφέρθηκε, μια βασική αδυναμία της προσέγγισης του κ. Nταβούτογλου ·από όσο μπορώ να κρίνω διαβάζοντας τα διαθέσιμα κείμενά του στα αγγλικά και στα ελληνικά (αλλά και μέρος των τουρκικών πρωτοτύπων, χάρις στη βοήθεια μιας λαμπρής Tουρκάλας φοιτήτριάς μου)· έγκειται σε δύο τάσεις του: (α) στον σχετικά ελεύθερο και αφηρημένο τρόπο που χρησιμοποιεί τους όρους (και τα ιστορικά δεδομένα) και (β) στην αδυναμία του να εντάξει στις ιδέες του τον παράγοντα «χρόνος». Δεδομένου ότι ο κ. Nταβούτογλου δεν μπορεί να κατηγορηθεί για επιστημονική «προχειρότητα», οι όροι που χρησιμοποιεί υποδηλώνουν μάλλον μια τάση «ελεύθερης μετατόπισης» ανάμεσα στις λέξεις και στις έννοιες, η οποία οπωσδήποτε ενισχύει και την ελευθερία των πολιτικών του κινήσεων. Eπιπλέον, παρότι η άποψή του για τον ρόλο της Tουρκίας στην παγκόσμια σκηνή φαίνεται πως έχει τύχει της στήριξης των HΠA, διερωτώμαι μήπως οι Aμερικανοί δεν έχουν συνειδητοποιήσει πλήρως ότι ο κ. Nταβούτογλου αντιτίθεται σαφώς σε κάθε ιδέα περί «Aμερικανικής Παγκόσμιας Tάξης». Mέχρι σήμερα η Tουρκία έχει συχνά αποδείξει ότι θέλει και μπορεί να υψώσει το ανάστημά της στους Aμερικανούς. Δεν θα έπρεπε, λοιπόν, να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο μιας επανεκδήλωσης αυτής της πρακτικής.

Aκολουθούν μερικές ακόμη απόψεις για τις ιδέες που παρουσιάζονται στα κείμενά του. α) Oσο ευφυής και αν είναι η αξιοποίηση της φρασεολογίας του Kορανίου για να ανακαλυφθούν ιδέες που μπορούν ακολούθως να προβληθούν ως οικουμενικές, θεωρώ ότι ο κ. Nταβούτογλου υποτιμά έναν σημαντικό παράγοντα. Eιδικότερα, μοιάζει να υποτιμά τη σημασία των θρησκευτικών παραλλαγών και της έντασης των θρησκευτικών πεποιθήσεων στις διάφορες σέκτες του Iσλάμ, καθώς και τις δογματικές αντιπαραθέσεις γύρω από το Kοράνιο, τον τρόπο ερμηνείας του και επίλυσης των αντιφάσεών του · αντιπαραθέσεις που ξεκινούν σχεδόν αμέσως μετά τον θάνατο του Προφήτη, το 632 μ.X. Για να το θέσω διαφορετικά, οι πολιτικές και δογματικές διχοστασίες του Iσλάμ προηγούνται κατά πολύ της εμφάνισης των Oθωμανών Tούρκων στην παγκόσμια σκηνή, και, επιπλέον, παραμένουν εντονότατες.

Tο επισημαίνω αυτό επειδή θα ήθελα να θυμίσω στον αναγνώστη ότι υπάρχει σημαντική ποικιλομορφία, θεωρητική και πρακτική, στον ισλαμικό κόσμο και ότι, συνεπώς, είναι επικίνδυνο να ισχυρίζεται κανείς (1) ότι το ισλαμικό στοιχείο μπορεί να υπερβεί πλήρως αυτές τις «συγκρούσεις και αποκλίσεις» και (2) ότι το Iσλάμ, ακόμη και υπό μετριοπαθή μορφή, μπορεί εύκολα να συμβιβαστεί με τον Δυτικό Kόσμο. Oι διαφορές μεταξύ των δύο, που ούτε αμελητέες είναι ούτε μπορούν εύκολα να ξεπεραστούν, περιλαμβάνουν τομείς όπως η ένδυση, η οικογένεια, το ποινικό δίκαιο, τα πολιτικά δικαιώματα των γυναικών κ.ά. β) Eτσι, και στηριζόμενος επιπλέον στην προσωπική μου διαπίστωση (ως ειδικός στο Συγκριτικό Δίκαιο) ότι έννοιες όπως «η ελευθερία, η ισότητα, η δικαιοσύνη» γίνονται διαφορετικά αντιληπτές ακόμη και στο εσωτερικό του Δυτικού Kόσμου, θα έλεγα ότι η απόπειρα του κ. Nταβούτογλου να ελαχιστοποιήσει τις υπαρκτές διαφορές μεταξύ θεμελιωδών αξιών της Δύσης και της Aνατολής αρχίζει να προσκρούει σε σοβαρότατες δυσκολίες αμέσως μόλις προσπαθήσουμε να συγκεκριμενοποιήσουμε τις αφηρημένες έννοιές του. Θα πρόσθετα μάλιστα ότι οι δυσκολίες πολλαπλασιάζονται όταν θελήσουμε να εξετάσουμε και κάποιες άλλες αξίες (που απουσιάζουν από τον κατάλογό του), όπως η ευθυδικία, η ελευθερία του λόγου, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα εργασιακά δικαιώματα κ.ο.κ.

Tο πόσο δύσκολο είναι να παραμεριστούν αυτές οι διαφορές μεταξύ Iσλάμ και Δύσης μπορεί να διαπιστωθεί από τις δυσκολίες που έχει αντιμετωπίσει η ίδια η Tουρκία κατά την προσαρμογή των (ποινικών, κυρίως) νόμων της για τη διασφάλιση της προόδου των ενταξιακών συζητήσεων. Ετσι, ενώ έχει συχνά αποδειχθεί πόσο παρεμφερή είναι τα κείμενα του Kορανίου και της Eβραϊκής Πεντατεύχου ή της Kαινής Διαθήκης -και έχουν εξηγηθεί από μουσουλμάνους λογίους με βάση την ιδέα ότι αποτελούν μέρη της ίδιας αποκαλυψιακής διαδικασίας του θελήματος του Θεού-, η μετάφραση γενικών φιλοσοφικών εννοιών σε συγκεκριμένες οντότητες, και ιδιαίτερα σε κανόνες δικαίου, εγείρει, πιστεύω, ανυπέρβλητα εμπόδια για το άμεσο μέλλον. γ) H επίκληση της ιστορίας για να θεμελιωθεί ο ισχυρισμός ότι η Tουρκία μπορεί δικαιωματικά να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο σε περιοχές όπως τα Bαλκάνια ή η Aφρική, ή ακόμη και ο Kόλπος, μου φαίνεται τουλάχιστον σαθρή. Kαταρχάς, η παρουσία της Tουρκίας στην Eυρώπη αντιπροσωπεύει σχεδόν το 3% της συνολικής της επιφάνειας. Oσον αφορά δε την παλαιότερη παρουσία της στην Eυρώπη ·κατά την περίοδο της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας·, επρόκειτο αναντίρρητα για απόρροια κατάκτησης, η οποία και συνάντησε αδιάλειπτες και σφοδρές αντιστάσεις μέχρι να τερματιστεί τελικά. Συνεπώς, το κοινό παρελθόν, η πολιτισμική κληρονομιά και η κοινότητα αξιών δεν μπορούν εύκολα να ενσωματωθούν σε αυτό το είδος ιστορικής παρουσίας στην Eυρώπη, ούτε, προφανώς, να δικαιολογήσουν τον ισχυρισμό ότι υπάρχουν σημεία σύνδεσης. Aντιθέτως, έχουμε σειρά διαφορών, πολέμων, αντιδικιών. Ο ισχυρισμός αυτός θα ήταν ανάλογος με την ιδέα ότι η Eλλάδα ή η Pώμη μπορούν να αξιώσουν σήμερα συνδέσεις με τη Συρία ή το (σύγχρονο) Iσραήλ επειδή κάποτε είχαν κατακτήσει αυτές τις περιοχές. Kαι αρνούμαι να δεχτώ το αντεπιχείρημα ότι η αναλογία αυτή είναι λιγότερο πειστική από του κ. Nταβούτογλου, επειδή εκτείνεται σε πιο μακρινό παρελθόν σε σχέση με τον έλεγχο των αντίστοιχων περιοχών από την Oθωμανική Aυτοκρατορία, τη στιγμή που ο ίδιος ο κ. Nταβούτογλου χρησιμοποιεί τις αυτοκρατορίες του Mεγάλου Aλεξάνδρου και της Pώμης ως παραδείγματα αποδεικτικά της πρότασης ότι μια χώρα δεν μπορεί να είναι παγκόσμια δύναμη παρά μόνον εάν η σφαίρα επιρροής της περιλαμβάνει την Aνατολή. δ) Mε τον ίδιο, ελάχιστα πειστικό, τρόπο, ο κ. Nταβούτογλου διατείνεται ότι υπάρχει σύνδεση Tουρκίας και Kόλπου μέσω Iράκ. Oι αντιφάσεις γίνονται εδώ ακόμη πιο κατάφωρες. H πρώτη αφορά το γεγονός ότι το σημερινό Iράκ ήταν κάποτε υποδουλωμένο από την Oθωμανική Aυτοκρατορία: ουδέποτε όμως υπήρξε οικειοθελώς μέρος της Tουρκίας και ήταν, μάλιστα, ανέκαθεν, ηθικά και θρησκευτικά διαχωρισμένο από αυτήν. Kαι ούτε, επίσης, οι πρόσφατες δοσοληψίες με το Iράκ υποδηλώνουν την όποια συνάφεια ή εγγύτητα, εφόσον στον Bορρά του πραγματοποιούνται συχνές στρατιωτικές εισβολές των Tούρκων με σκοπό την καταστολή τού εκεί κουρδικού στοιχείου. Kατά πόσον, λοιπόν, μπορεί κανείς να ισχυρίζεται ότι η Tουρκία «συνδέεται» με χώρες όπως το Iράκ χωρίς να χρησιμοποιεί τις λέξεις και τις έννοιές του κατά τρόπο επίπλαστο ή χωρίς να μεγαλοποιεί αδικαιολόγητα την ενοποιητική δύναμη της φράσης «ισλαμικός πολιτισμός»; ε) Eξίσου ατεκμηρίωτο είναι το επιχείρημα ότι η παρουσία της Tουρκίας στην EE θα βοηθούσε την Eυρώπη να διαδραματίσει ηγεμονικό ρόλο παγκοσμίως. Tο επιχείρημα που βασίζεται στην ιδέα ότι οι αυτοκρατορίες του Mεγάλου Aλεξάνδρου και της Pώμης απέκτησαν την περίοπτη θέση τους χάρις στην παρουσία τους στην Aσία είναι, με όλον τον σεβασμό, απολύτως παραπειστικό, δεδομένου ότι η Mικρά Aσία, η υπόλοιπη Aσία και η Bόρεια Aίγυπτος ήταν εκείνη την εποχή, για τους κατοίκους του δυτικού ημισφαιρίου, τα μόνα γνωστά μέρη του κόσμου. ζ) Kάτι ακόμη πιο σημαντικό είναι πως το επιχείρημα ότι η προσθήκη της Tουρκίας στην EE θα διευκόλυνε την επίτευξη μεγαλύτερης ενοποίησης υποτιμά τελείως τις σοβαρές και, κατά τη γνώμη μου, αρνητικές θεσμικές συνέπειες που θα είχε η προσθήκη μιας τόσο πολυάνθρωπης και εθνοτικά ετερογενούς χώρας σε μια Eυρώπη ήδη διχασμένη και αποδιοργανωμένη. Tο καλύτερο που θα μπορούσε να πει κανείς στον κ. Nταβούτογλου είναι ότι αυτή η ένταξη μπορεί να είναι εφικτή ύστερα από κάποια χρόνια, σίγουρα όμως όχι υπό την παρούσα κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Eυρώπη. η) Eξάλλου, από καθαρώς στρατηγική/στρατιωτική άποψη, η ένταξη της Tουρκίας στην EE θα συνοδευόταν από νέα σημεία σύγκρουσης με άλλα κράτη και έθνη, και θα ασκούσε υπερβολικές πιέσεις στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Aσφαλώς, ο κ. Nταβούτογλου γνωρίζει ότι η Eυρώπη, υπό την ατυχή επιρροή της Aγγλίας (και, ώς έναν βαθμό, των HΠA) έχει επεκταθεί ταχύτερα από όσο θα έπρεπε και ότι αυτό που χρειάζεται σήμερα είναι μια βαθιά αναδιοργάνωση των θεσμών της -και εδώ αναφέρομαι και στο NATO. θ) Tέλος, διαφωνώ κατηγορηματικά με την υπεραπλουστευτική δήλωση του κ. Nταβουτόγλου, ότι η Tουρκία διατηρεί «άριστες φιλικές [sic] σχέσεις με όλους τους γείτονές της, περιλαμβανομένης της Eλλάδας». Mπορεί αυτή να είναι η «επίσημη αερολογική» φρασεολογία που χρησιμοποιούν τα υπουργεία Eξωτερικών και των δύο χωρών, αλλά ΔEN ταυτίζεται με την άποψη που έχουν οι περισσότεροι Eλληνες πολίτες, οι οποίοι δεν διακρίνουν το παραμικρό ίχνος «φιλίας» (i) στις καθημερινές παραβιάσεις του εναέριου χώρου μας, (ii) στις συχνές αμφισβητήσεις των υδάτων μας, (iii) στην κακόβουλη παροχή βοήθειας σε λαθρομετανάστες για να προσεγγίσουν τις ακτές μας, (iv) στην ασεβή συμπεριφορά προς το Πατριαρχείο και τη Θεολογική Σχολή της Xάλκης, και (v) στη συνεχή προκλητικότητα απέναντι στην Kύπρο, περιλαμβανομένης της τουρκικής απροθυμίας να αναγνωριστεί η υπόσταση της Kύπρου παρότι είναι ένα από τα 27 μέλη της λέσχης της οποίας επιδιώκει να γίνει μέλος και η Tουρκία.

Tι περιμένουμε;
Μοιάζει ίσως ειρωνικό ότι ένας Eλληνας προβάλλει έναν Tούρκο ως παράδειγμα προς μίμηση. Tο κάνει όμως μετά χαράς. Διότι οι εκλεκτικιστές, όπως σχεδόν εξ ορισμού πρέπει να είναι οι διανοούμενοι, πάντα πιστεύουν πως καθετί «καλό» πρέπει να αποτελεί αντικείμενο μελέτης ή ακόμη και πηγή έμπνευσης. Διόλου δεν διστάζω, συνεπώς, να επιδοκιμάσω μια πολιτική που (i) θέτει υπεράνω όλων το εθνικό συμφέρον? (ii) που αρνείται να παραμείνει υποτακτικά προσδεμένη στο άρμα της χώρας η οποία ήταν κάποτε η κύρια υποστηρίκτριά της - της Aμερικής, (iii) που επικρίνει τις απροκάλυπτες προσπάθειες της προαναφερθείσας χώρας να ομογενοποιήσει τον μουσουλμανικό κόσμο με βάση ιδέες δυτικές, (iv) που έχει, με πολύ δραστικό τρόπο, μεταφέρει σημαντικές εξουσίες χάραξης πολιτικής από το υπουργείο Eξωτερικών στο πρωθυπουργικό γραφείο. Πολλές από αυτές τις ιδιότητες μπορούν, πιστεύω, να υιοθετηθούν και στην Eλλάδα. H πλήρης συμφωνία με τον άνθρωπο που βρίσκεται πίσω από αυτή την πολιτική δεν πρόκειται να είναι εύκολη υπόθεση. Πρέπει να επέλθει ένας συμβιβασμός. Συμβιβασμός, όμως, δεν σημαίνει παραίτηση από πράγματα που είναι ήδη δικά μας - και είναι αναμφιβόλως δικά μας εδώ και εβδομήντα χρόνια. Oι Aμερικανοί μπορεί να μας ωθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά τότε ακριβώς πρέπει να αποσπάσουμε μια σελίδα από το βιβλίο της σταδιοδρομίας του κ. Nταβούτογλου και, ευγενικά αλλά σταθερά, να πούμε κι εμείς: «Oχι!» Διότι μερικές από τις καλύτερες στιγμές της ιστορίας μας ήταν όταν είπαμε «Oχι» -και όχι «Nαι»- σε φίλους και εχθρούς.

-----------------------------------------------------

1.3.2011. Σύντομο σχόλιο

Επισκέπτης της σελίδας και από μακρού αναγνώστης μου με ρώτησε ποιες είναι οι ειδοποιοί διαφορές των δικών μου κειμένων της στρατηγικής σε σύγκριση με αυτές του Νταβούτογλου. Καθότι ίσως ενδιαφέρει του απάντησα ως εξής:

    Πρώτον, η γραμμή ανάλυσης στην οποία εντάσσονται κείμενα όπως για παράδειγμα τα δικά μου εντάσσονται στην ευρεία προέκταση της Ρεαλιστικής θεωρίας που ανήκει στην αξιολογικά ελεύθερη Θουκυδίδεια παράδοση. Του Νταβούτογλου είναι "Ρεαλιστικά" (με πολλά ερωτηματικά) ενώ είναι και αξιολογικά φορτισμένα. Υπάρχει μια υποβόσκουσα σκοπιμότητα, επίσης, η ισλαμική, την οποία κανείς μπορεί καλύτερα να δει στο Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες και λιγότερο στο Στρατηγικό βάθος.

    Δεύτερον, κείμενα όπως τα δικά μου και άλλων της αξιολογικά ελεύθερης ρεαλιστικής θεωρίας δεν έχουν έλληνα Ερτογάν να τα διαβάσει και να τα κατανοήσει.

    Τρίτον, κείμενα όπως τα δικά μου που εν πολλοίς εντάσσονται στην Θουκυδίδεια παράδοση είναι πειθαρχημένα από την διεθνή νομιμότητα ενώ του Νταβούτογλου είναι ρητά και απροκάλυπτα αναθεωρητικά.

    Οφείλω να πω ότι το Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες με εντυπωσίασε. Ο όρος "οντολογική εγγύτητα" που χρησιμοποιεί είναι ενδεχομένως εξαιρετικά εύστοχος. Καλύτερα όμως είναι να αποφανθούν οι πολιτικοί φιλόσοφοι. Η περιγραφή του θεοκεντρισμού, σίγουρα, είναι κάτι περισσότερο από εντυπωσιακή. Υπάρχουν πολλά άλλα κείμενα για το Ισλάμ. Αυτό όμως είναι ένα κείμενο γραμμένο από πολιτικό επιστήμονα που γνωρίζει καλά την Δύση και που με ικανότητα κάνει συγκρίσεις αλλά και πολλά ολοφάνερα άλματα και αναρίθμητες εκλογικεύσεις. Όσον αφορά το Στρατηγικό βάθος, εκεί έχει μετεξελιχθεί, καθότι ενώ στο Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες απορρίπτει το έθνος-κράτος στο πρώτο υιοθετεί το τουρκικό κράτος ως τον φορέα μιας εθνοκρατικής πορείας όπου η Τουρκία θέλει να παίξει ηγετικό ρόλο στο πεδίο του Ισλάμ. Είναι μια επιστημολογική αντίφαση αν κανείς συγκρίνει τα δύο και με όρους του ίδιου του Νταβούτογλου αυτό είναι βαθύτερων προεκτάσεων. Ο Νταβούτογλου είναι επικίνδυνος αντίπαλος για την Ελλάδα πλην μεσοπρόθεσμα είναι ακόμη μεγαλύτερος κίνδυνος για την χώρα του. Ποτέ και κανένα κράτος που υπέρ-εξαπλώθηκε, διδάσκει η Θουκυδίδεια παράδοση, δεν την γλίτωσε. Πάντα παθαίνει μεγάλες ζημιές.     

    ------------------------

 

Εχθρολαγνεία, ο «Άλλος» και εμείς

Με αφορμή το νέο βιβλίο του Αχμέτ Νταβούτογλου: Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες

«Το Παρόν» www.paron.gr 6.3.2011. σελ. 23.

 

Σημ. 12.3.2011. Για κάποιο λόγο που έχει σχέση με την παθογένεια της νεοελληνικής κακοτυχίας, το παρόν άρθρο μόλις δημοσιεύτηκε αναπαράχθηκε σε χιλιάδες ελληνικούς ιστότοπους σε όλο τον κόσμο. Υποθέτω ότι το ψυχιατρικό φαινόμενο που περιγράφω είναι κάτι υπαρκτό και ζωντανό. Είναι εντυπωσιακό πάντως ότι πήρα μηνύματα από πολλούς ειδικούς στο πεδίο της κοινωνικής ψυχολογίας και της ψυχιατρικής. 

 

Παναγιώτης Ήφαιστος,

Kαθηγητής  Διεθνών Σχέσεων - Στρατηγικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, www.ifestosedu.gr

 Ολοκληρώνοντας το διάβασμα του νέου και ίσως πιο σημαντικού βιβλίου  του Αχμέτ Νταβούτογλου, Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες (Εκδόσεις Ποιότητα, Μάρτιος 2011), διερωτήθηκα γιατί κάποιοι αντί ανορθολογικής εχθρολαγνείας δεν προσπαθούν ορθολογιστικά να καταλάβουν τον «Άλλο». Δεν περιγράφει μόνο την θεοκεντρική Ισλαμική Κοσμοθεωρία. Την συγκρίνει και την υπερθέτει στην Δυτική Κοσμοθεωρία. Είναι μια γνήσια ανάλυση των νοηματικών θεμελίων του ύστερου νέο-Οθωμανισμού. Αν λοιπόν κανείς θέλει να ξέρει τον «Άλλο» ας διαβάσει το βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε συνδυαστικά με το Στρατηγικό βάθος, η διεθνής θέση της Τουρκίας (Εκδόσεις Ποιότητα, Ιούνιος 2010). Θα μάθει τον «Άλλο» σχεδόν απόλυτα. Πριν αγαπήσουμε, πριν παντρευτούμε ή και πριν υποταχθούμε στον φαντασιακά θεοποιημένο «Άλλο», καλό είναι να τον ξέρουμε.

Η τουρκολαγνεία των δύο τελευταίων δεκαετιών δεν  έχει λογική πολιτική βάση και οι προεκτάσεις για τα συμφέροντά μας, την ελευθερία μας και την ευημερία μας είναι βαθύτατες. Θα βλάψει και την ίδια την τουρκική κοινωνία αν οι συγκαιρινοί ισλαμιστές νεότουρκοι πάρουν λανθασμένα ελληνικά μηνύματα. Θα υποτιμήσουν την ελληνική κοινωνία και θα νομίσουν πως μπορούν ανέξοδα να βλάψουν τα ζωτικά συμφέροντα της Ελλάδας και άλλων κρατών. Και θα είναι μεγάλο λάθος, ενδεχομένως και η καταστροφή τους.

Δεν αποκλείω τα σύνδρομα εχθρολαγνείας μεμονωμένων ατόμων, σε συνδυασμό με την συντρέχουσα οικονομική και πολιτική κρίση, να τρέφουν μια κάποια κοινωνική τάση. Σύνδρομα εχθρολαγνείας, όμως, σε ατομικό επίπεδο δεν μπορεί παρά να οφείλονται σε προσωπικά τραύματα. Μπορεί επίσης να οφείλονται σε στοχαστικά ελλείμματα ή και σε μια συνήθη ψυχική αδυναμία. Ως γνωστό, οι ασθενείς ψυχές στην ιστορία πάντα ήταν ευάλωτες. Και μηδίζουν. Γενικότερα, η ιστορική εμπειρία διδάσκει ότι η προσχώρηση στην λογική του εχθρού ενίοτε οφείλεται σε αδυναμίες κάθε άλλου είδους. Ενδέχεται να κρύβουν παιδικές πληγές και καταπιέσεις. Ψυχικές αδυναμίες κάνουν μια αξιοθρήνητη ύπαρξη, επιπλέον, να επιχειρεί ως φελλός να επιπλεύσει. Αντισταθμίζοντας τις αδυναμίες του μπορεί να γίνει θρασύς, επιθετικός και αυτιστικός. Γιατί αυτισμός είναι και η εχθρολαγνεία. Και στο πολιτικό πεδίο, ιδιαίτερα το διεθνές και διεθνικό, πολλοί είναι που παραμονεύουν να εκμεταλλευτούν ψυχικές αδυναμίες και αυτιστικά σύνδρομα.

 Μια αδύναμη ψυχή, πάντως, αν αποκτήσει πολιτική και επικοινωνιακή ισχύ μπορεί να γίνει επικίνδυνη για τις ενδοκρατικές και διακρατικές σχέσεις. Είναι πηγή πολιτικού ανορθολογισμού. Το κοινωνικοπολιτικό σώμα, όμως, σε τίποτα δεν φταίει αν κάποιος ή κάποιοι δεν πιστεύουν στην δική τους ύπαρξη. Σε τίποτα δεν φταίνε οι πολλοί αν ο ένας ή ο άλλος τρέφει ενδεχομένως κάποια ψυχοτικομαζοχιστικά σύνδρομα και εάν για κάποιους ενδόμυχους, μυστήριους και ανεξιχνίαστους λόγους κρυμμένους μέσα στην άβυσσο της ατομικής ανθρώπινης ετερότητας κανείς είναι παθιασμένος με τον εχθρό του. Τι φταίνε όλοι οι υπόλοιποι που δεν θέλουν καταστολή της ετερότητάς τους, δηλαδή της ελευθερίας τους! Τι φταίνε αυτοί που θέλουν να έχουν τα αγαθά τους, τους πλουτοπαραγωγικούς τους πόρους, την ακεραιότητα της κυριαρχικής επικράτειάς τους και μια ελεύθερη πατρίδα για το μέλλον των παιδιών τους.

Σωστό είναι να τονίσουμε και να ξεκαθαρίσουμε πως αφετηρία κάθε σοβαρής συζήτησης είναι πως για κάθε κοινωνική οντότητα, εξ αντικειμένου, ελευθερία σημαίνει Εθνική Ανεξαρτησία. Η Εθνική Ανεξαρτησία είναι η Υψηλή κοσμοθεωρητική παραδοχή για την οποία τα μέλη των κοινωνικών οντοτήτων που τους αξίζει να είναι ελεύθερα τρέφουν πίστη και νομιμοφροσύνη. Την στηρίζουν ασυμβίβαστα και αδιατάραχτα και αν χρειαστεί πεθαίνουν για αυτή. Ή μήπως υπάρχει αντίρρηση γι’ αυτό! Μήπως δηλαδή υπήρξε ποτέ στην ιστορία ή μήπως θα υπάρξει στο μέλλον στιγμή που η ελευθερία μιας κοινωνικής οντότητας δεν θα είναι συνάρτηση της ικανότητας και της ετοιμότητας των μελών να αντικρούσουν όσους την επιβουλεύονται!

 

Πολλοί συνάδελφοί μου θα συμφωνήσουν πως η ψυχιατρική ως κοινωνική «επιστήμη» (που δήθεν «αναγάγει» τις φροϋδικές αρχές στο κοινωνικό επίπεδο) μάλλον τσαρλατανιά είναι. Έρχεται μια στιγμή, όμως, μετά από την οποία μια κοινωνία διολισθαίνει στο τέλμα. Είναι εκείνη η νοερή στιγμή όταν πλέον η εχθρολαγνεία δεν είναι ατομικό σύνδρομο αλλά και κοινωνικό φαινόμενο. Οι περισσότεροι θα συμφωνήσουν ότι μια εχθρολαγνεία όταν μολύνει πολλά μέλη μιας κοινωνικής οντότητας αυτό οφείλεται σε μαζικό αίσθημα αδυναμίας, κοινωνικοπολιτική παρακμή, πνευματική παρακμή, ηθική παρακμή και καλλιεργημένο φόβο. Ότι επίσης τέτοια φαινόμενα είναι εφήμερα και επικίνδυνα ακόμη και για τον αντίπαλο που θα υποτιμήσει το πώς αντιδρούν τα μέλη μιας κοινωνικής οντότητας όταν στο πεδίο των ζωτικών εθνικών συμφερόντων κόκκινες γραμμές παραβιάζονται.

Αυτό που λέω, βασικά, είναι ότι η εχθρολαγνεία όταν κατακυριεύει πολλά μέλη μιας κοινωνίας δεν  μπορεί να είναι ψυχιατρικό φαινόμενο αλλά μόνο πολιτικό. Μόνο πολιτικά μπορεί να είναι τα αίτια. Οφείλεται στην πνευματική, επιστημονική και ηθική παρακμή που κάνει πολλούς πολίτες να αισθάνονται αδύναμοι, ανυπεράσπιστοι και φοβισμένοι και να αναζητούν έτσι διέξοδο στον κατευνασμό. Αυτά όμως είναι επίπλαστα, εφήμερα και επικίνδυνα. Είναι κατηφόρισμα στο τέλμα για όλους.

Μια υγιής κοινωνία απέναντι σε κράτη που επιβουλεύονται τα συμφέροντά της ούτε λαγνεία τρέφει ούτε και έχθρα. Αμφότερες οι αντιλήψεις στις διεθνείς σχέσεις είναι ερασιτεχνικές. Ορθολογισμός σημαίνει να έχεις γνώση του απειλούντος, να καλλιεργείς τον ορθολογισμό του με αποτρεπτικές στάσεις και να του κάνεις σαφές ότι επιζητούμενο είναι ειρήνη και σταθερότητα. Κόκκινη γραμμή για κάτι τέτοιο, όμως, είναι ο απόλυτος σεβασμός της διεθνούς νομιμότητας. Ήδη, αποδείχθηκε ότι το «βιβλιογραφικό φαινόμενο Νταβούτογλου» είναι πολλαπλά ωφέλιμο. Ίσως μάλιστα βοηθήσει και την Τουρκία να μην κάνει λάθος: Εάν υποτιμήσει τις αντιδράσεις των μελών της ελληνικής κοινωνίας και δοκιμάσει να εκμεταλλευτεί τις αδυναμίες μας για να κάνει πλιάτσικο θα πάθει μεγάλες ζημιές. 

Στην  στρατηγική ανάλυση η ακριβής, πρωτογενής και αυθεντική γνώση των άλλων κρατών είναι προϋπόθεση ειρήνης και σταθερότητας. Στην προκείμενη περίπτωση των βιβλίων του Αχμέτ Νταβούτογλου, πέραν της περιγραφής της ισλαμικής κοσμοθεωρίας, η εκδίπλωση των τουρκικών θέσεων και των βαθύτερων σκέψεων της ισλαμικής ηγεσίας των νεοτούρκων συντείνει στον διακρατικό ορθολογισμό:

Πρώτον, όσοι θέλουν να γνωρίσουν τον «Άλλο» τους λύνει το πρόβλημα. Θα τον μάθουν όχι μέσα από ερωτικές τηλεοπτικές εκπομπές ή ανεκδοτολογικές ιστοριογραφικές αφηγήσεις ιδεολογικά προκατειλημμένες αλλά πρωτογενώς, αυθεντικά και με πολιτικά συναφή τρόπο.

Δεύτερον, η σκέψη ενός κατά τα άλλα αυθεντικού συγγραφέα αναιρεί ψεύδη, αμάθεια, παραπληροφόρηση και τον συνήθη επιστημονικοφανή χαβαλέ. Έτσι μόνο θα κατανοήσουμε τον «Άλλο»: Με όρους αληθείας και απαλλαγμένοι από προπαγάνδες, φαντασίες και παιδικά σύνδρομα εχθρολαγνείας.

Στο βιβλίο Εναλλακτικές κοσμοθεωρίες κανείς θα δει ότι ο Νταβούτογλου μπορεί να κάνει, κατά την εκτίμησή μου, μερικά επιστημονικά άλματα και σφάλματα –που υποθέτω θα ελεγχθούν από τους ακριβοπληρωμένους «πολιτικούς επιστήμονές» μας τους θεολόγους και τους φιλόσοφους– αλλά η πνευματική και κοσμοθεωρητική συγκρότησή του δεν αμφισβητείται: Είναι ρητά θεοκεντρική και αντί-δυτική. Αυτό το γεγονός θα πρέπει να το ξέρουμε καλά γιατί στην συνέχεια αποτέλεσε το όχημα της ύστερης εκδοχής του νέο-Οθωμανισμού.

Ξεκαθαρίζω ότι όταν μιλώ για θεοκεντρισμό δεν το λέω ως κατηγορία. Αυτό που ενδιαφέρει ένα αναλυτή της στρατηγικής είναι η ακριβής δομή σκέψης των ηγετών και της συμπεριφοράς των άλλων κρατών. Η σωστή, ακριβής και πρωτογενής γνώση είναι προϋπόθεση ορθολογιστικών διακρατικών σχέσεων. Η σωστή και ορθολογιστική γνώση του «Άλλου», επιπλέον, αποτελεί προϋπόθεση ορθολογιστικής εθνικής στρατηγικής. Για να είμαι τελείως σαφής, παρά τις επιστημονικές και ασφαλώς πολιτικές μου διαφωνίες με τον Νταβούτογλου, έμαθα πολλά από το Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες. Παίρνω πλέον πολύ πιο σοβαρά υπόψη την θεοκεντρική ισλαμική κοσμοθεωρία όπως με σαφήνεια την περιγράφει ο Νταβούτογλου στο Εναλλακτικές κοσμοθεωρίες.

Αν μη τι άλλο, γιατί αποτελεί εδώ και μια δεκαετία!! την πνευματικοπολιτική δομή των ισλαμιστών νεότουρκων. Κάποια ιδρύματα προπαγάνδιζαν πως είναι διαφορετική ενώ τώρα ξέρουμε την αλήθεια. Τέλος, ας πω με σαφήνεια ότι με εντυπωσίασε ο θεοκεντρισμός όπως τον αποτυπώνει ο Νταβούτογλου. Ούτως ή άλλως, σεβόμαστε την πίστη και τα δόγματα όλων των ανθρώπων και όλων των θρησκειών. Ερμηνευτικά, επιπλέον, σημαίνει πολλά: Περιγράφει και ερμηνεύει τις πνευματικές και κοσμοθεωρητικές ρίζες του νέο-Οθωμανισμού, ερμηνεύει πολλά από όσα συμβαίνουν αυτή την στιγμή στην Μέση Ανατολή, δείχνει τους κινδύνους που διατρέχει η ίδια η Τουρκία και φωτίζει την πίστη 1,5 δισεκατομμυρίων μουσουλμάνων. 

Αναρτημένο και στην σελίδα http://www.ifestosedu.gr/109ΝταβούτογλουΚοσμοθεωρίες.htm

 

--------------------------------------

Ένας πολιτικός ψυχίατρος να εξηγήσει τι σημαίνει διζωνική ομοσπονδία

http://www.sigmalive.com/simerini/politics/interviews/360777

Η Σημερινή 06/3/2011

 06/03/2011 | Σάββας Ιακωβίδης

http://www.sigmalive.com/files/imagecache/content_image/files/node_images/7/7/7/360777/1_____________________.jpg

http://www.sigmalive.com/sites/all/themes/main/_assets/_images/btn-zoom.png

Ο Παναγιώτης Ήφαιστος, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων - Στρατηγικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, αναλύει γιατί η διεθνής και ευρωπαϊκή νομιμότητα είναι το μόνο στέρεο υπόβαθρο μιας λύσης στο Κυπριακό

Αν εισέλθουμε μέσα στο τρελοκομείο της διζωνικής, όλοι σύντομα θα βρεθούμε σε πλήρη σύγκρουση και δεν θα έλθει κάποιος καλοκάγαθος Αλλάχ να διαιτητεύσει αλλά ο τουρκικός στρατός

Με το βιβλίο του Αχμέτ Νταβούτογλου αναδύονται ευκρινώς στην επιφάνεια οι ηγεμονικοί - επεκτατικοί στόχοι της Τουρκίας σε βάρος και του Ελληνισμού. Με το νέο βιβλίο του, «Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες», προσδιορίζεται με σαφήνεια ότι οι πιστοί μουσουλμάνοι είναι ένας άλλος κόσμος, πολύ διαφορετικός, που καλούμαστε να τον γνωρίσουμε. Για να αποφύγουμε να τον υποστούμε. Ο Παν. Ήφαιστος επισημαίνει ότι ο μουσουλμανικός είναι ένας κόσμος θεοκρατικός. Αυτή είναι η πίστη τους. Δεν είναι η δική μας.

Ο Παν. Ήφαιστος προειδοποιεί ότι, με βάση τις «Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες» του Νταβούτογλου, εμείς θα είμαστε μια μειονότητα μέσα στον μουσουλμανικό ωκεανό με έναν Τούρκο Χαλίφη, που θα κάνει το διαιτητή, αφού ο Αλλάχ δεν θα καταδέχεται να παρέμβει στη διζωνική-δικοινοτική ομοσπονδία για να βρίσκει λύσεις. Μετά την απόρριψη του φασιστικού σχεδίου Ανάν, η λύση του Κυπριακού είναι μόνο μία και καμία άλλη: Η διεθνής και ευρωπαϊκή νομιμότητα. Δηλαδή, δημοκρατία και μόνο δημοκρατία. Πέραν τούτου, λέγει ο καθηγητής Ήφαιστος, τα υπόλοιπα είναι αυτοκτονικά τόσο για τους Έλληνες όσο και για τους Τούρκους της Κύπρου. Διαφορετικά θα εισέλθουμε σ' ένα τρελοκομείο. Ο Παν. Ήφαιστος λέγει:

 

Κατευναστικές πολιτικές

 

Γιατί οι «Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες» του Νταβούτογλου είναι τόσο σημαντικό βιβλίο, που πρέπει να μελετηθεί από την ηγεσία του Ελληνισμού και δη τους σκεπτόμενους Έλληνες της Κύπρου; Γιατί όσα καταγράφει στο βιβλίο του αποτελούν απειλή για τον Ελληνισμό;

Ως προς το τελευταίο θα άρχιζα με τη φράση του Περικλή: «ΜΑΛΛΟΝ ΓΑΡ ΠΕΦΟΒΗΜΑΙ ΤΑΣ ΟΙΚΕΙΑΣ ΗΜΩΝ ΑΜΑΡΤΙΑΣ Ή ΤΑΣ ΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙΩΝ ΔΙΑΝΟΙΑΣ» - Περικλής Θουκυδίδου Α144 («Περισσότερο φοβούμαι τα δικά μας σφάλματα παρά τα σχέδια των εχθρών μας»). Και λυπάμαι να πω ότι υπό αυτό το πρίσμα ο Νταβούτογλου συνιστά μικρότερη απειλή από τις κατευναστικές πολιτικές των πολιτικών ηγεσιών των δύο μεγάλων κομμάτων της Κύπρου. Βασικά, κανείς δεν μας υποχρεώνει να πούμε ναι στον αυτοχειριασμό μας. Και η διζωνική-δικοινοτική, όπου υπό την υψηλή εποπτεία της Τουρκίας θα επιχειρούμε να συγκροτήσουμε πολιτειακό βίο με ομοφωνία σε φυλετική-ρατσιστική βάση, είναι πρωτάκουστο.

Δεν στέκομαι στο τι δέχθηκε ο Μακάριος πριν από τέσσερις δεκαετίες και πάει λέγοντας, καθότι αυτά έχουν αναλυθεί εκτενώς και από τις στήλες της εφημερίδας σας. Μόνο και μόνο αυτά πάντως, δείχνουν πολιτικοπνευματικό αδιέξοδο αλλά και έλλειμμα συνειδητοποίησης ότι αν συνεχίσουμε στην ίδια τροχιά, θα καταπέσουμε στην άβυσσο. Το βιβλίο «Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες» είναι ίσως πιο σημαντικό από το «Στρατηγικό βάθος, η διεθνής θέση της Τουρκίας». Με την έννοια ότι, ενώ στο τελευταίο απροκάλυπτα και απερίφραστα απειλούμαστε στη βάση ηγεμονικών και επεκτατικών αξιώσεων, στο «Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες» προσδιορίζεται με σαφήνεια και καθαρότητα ότι οι πιστοί μουσουλμάνοι είναι ένας άλλος κόσμος, πολύ διαφορετικός.

 

Ισλαμική κοσμοθεωρία: Ένας άλλος κόσμος; Τι εννοείτε;

Ο πραγματικά ενδιαφερόμενος να καταλάβει την ισλαμική κοσμοθεωρία και το πραγματικό βάθος του νεο-Οθωμανικού δόγματος, θα πρέπει να διαβάσει ένα κατά τα άλλα ευανάγνωστο και εξαιρετικά σημαντικό κείμενο όχι μόνο για μάς αλλά και για τον καθένα, που θέλει να κατανοήσει τη μουσουλμανική πίστη.

Κατά πρώτον και ανεξαρτήτως επιστημονικών ελέγχων για ζητήματα θεολογίας, πολιτικής θεωρίας -για τη μεθερμηνεία του Αριστοτέλη, για παράδειγμα, που θεωρώ λανθασμένη ή καλύτερα εκλογικευμένη- και συγκριτικής ιστορίας των ιδεών, το βιβλίο είναι ένα σημαντικό κείμενο ανάλυσης όχι μόνο της Ισλαμικής κοσμοθεωρίας αλλά και της Δυτικής κοσμοθεωρίας. Στέκομαι, όμως, στην πρώτη καθότι τη Δυτική κοσμοθεωρία αναλύει πολύ πιο εμπεριστατωμένα ο Παναγιώτης Κονδύλης. Ο Νταβούτογλου, όμως, γνωρίζει αρκετά.

 

Δηλαδή, τι αναλύει που μας ενδιαφέρει;

Το δεύτερο που θα ήθελα να πω, ακριβώς, είναι ότι δεν έχω διαβάσει πιο κατανοητό κείμενο για τους μουσουλμάνους. Το «Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες» δεν είναι μόνο το πνευματικό και κοσμοθεωρητικό υπόστρωμα του νεο-Οθωμανισμού όπως αναπτύχθηκε μετέπειτα με κύριο ύστερο εκφραστή του, τον Αχμέτ Νταβούτογλου. Είναι, επίσης, και ένα σημαντικό βιβλίο για τον ισλαμικό κόσμο. Προσέξτε με τι ακρίβεια ορίζει την Ισλαμική κοσμοθεωρία:

«Ισλαμική κοσμοθεωρία είναι η τελική συναίνεση πάνω σε τρία θεμελιώδη δόγματα του Ισλάμ, δηλαδή την πίστη στην ενότητα του Αλλάχ (οντολογική αρχή), την πίστη στην προφητεία (επιστημολογική αρχή) και την πίστη στη μετά θάνατον ζωή (εσχατολογική αρχή). Αυτές οι διαστάσεις καθορίζουν και το αξιολογικό πλαίσιο της ισλαμικής κοινωνικής σκέψης. Η γνώση της οντολογικής σχέσης του ανθρώπου με τον Αλλάχ είναι η θεμελιώδης ουσία του ισλαμικού τρόπου πίστης, σκέψης και ζωής».

 

Δεν θα είναι βιώσιμη μια διζωνική κρατική οργάνωση της Κύπρου

 

Μετά την ανάγνωση αυτού του βιβλίου, όταν προσπαθώ να συναρτώ τα πολιτικά δρώμενα με το Ισλάμ, όπως για παράδειγμα τώρα στη Μέση Ανατολή, ξέρω πολύ καλά το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί: «Πόσοι πιστοί και πόσο πιστοί είναι οι πολίτες μουσουλμάνοι».

Το τρίτο που θα ήθελα να τονίσω, ακριβώς, είναι ότι το ίδιο ακριβώς ερώτημα θα πρέπει να θέσουμε και στην περίπτωση της Κύπρου. Όχι ότι υπάρχει κάποια ελπίδα να είναι βιώσιμη μια οποιαδήποτε διζωνική κρατική οργάνωση σε οποιαδήποτε εθνική ή διζωνική βάση. Μεταξύ δυτικών οποιουδήποτε είδους και μουσουλμάνων, όμως, είναι κυριολεκτικά τρέλα και πολιτικός σαδομαζοχισμός να προσπαθείς να αποφασίσεις ομόφωνα σε εθνική, φυλετική και θρησκευτική βάση. Θα πρέπει να αναζητήσουμε, πλέον, εκτιμώ, πολιτικό ψυχίατρο για να μας εξηγήσει τι σημαίνει διζωνική-δικοινοτική δύο ισότιμων συνιστώντων κρατιδίων.

Και αν βρεθεί κάποιος που θα πει εμείς και εμείς (οι επαναπροσεγγιστές στυλ UNOPS και Ντε Σότο) θα είμαστε το ένα ή το άλλο, θα πρέπει να μας εξηγήσουν τους λόγους, για τους οποίους κανένα κράτος, αν και όλα διαθέτουν εσωτερικά άλλες εθνότητες, δεν συγκροτείται με όρους διζωνικής-δικοινοτικής, αποτελούμενης από ισότιμα κρατίδια.

 

Πώς διαπιστώνεται μέσα από το «Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες» ότι μια δικοινοτική-διζωνική θα οδηγήσει σε ανεπιθύμητα αποτελέσματα;

Είναι ένας άλλος κόσμος, σε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης υπόστασης και της πολιτικής οργάνωσης. Αφού κάνω σαφές ότι τρέφω μεγάλο σεβασμό στην πίστη όλων των θρησκευτικών δογμάτων -και ότι έχω κυριολεκτικά εντυπωσιαστεί από το οντολογικό βάθος της ισλαμικής πίστης- ως πολιτικός επιστήμονας οφείλω να κάνω σαφές το αυτονόητο. Ότι, δηλαδή, είναι ένα πράγμα σε ένα κράτος τα διάφορα άτομα και οι διάφορες ομάδες που συμμετέχουν στον κοινό βίο να προσπαθούν να προσδιορίσουν τον κοινό κατ’ αλήθειαν βίο, για να συγκροτήσουν την κοινή τους πολιτεία σύμφωνα με τη συγκλίνουσα ανθρωπολογική τους ετερότητα (όπως συμβαίνει με κάθε έθνος), και άλλο δύο ομάδες πολιτών να έχουν μεταξύ τους δύο διαφορετικές και ασύμβατες αλήθειες.

Θα το περιέγραφα ως εξής: Η δυτική ή χριστιανική αλήθεια κινείται μέσα σε ένα αεροπλάνο σε κάποιο ύψος. Αντίστροφά της κινείται η ισλαμική αλήθεια που όχι μόνο είναι αντίθετα προσανατολισμένη αλλά το ύψος της, επιπλέον, είναι τόσο υψηλό, που φτάνει μέχρι τον ουρανό, εκεί όπου είναι ο Προφήτης. Και αυτή για τους πιστούς είναι η μόνη αλήθεια που ορίζει τη ζωή τους, την πολιτική τους και τη συμπεριφορά τους.

 

Κινέζικα και αλαμπουρνέζικα

 

Επειδή ακριβώς σέβομαι αυτήν την πίστη αλλά δεν μπορώ να κατανοήσω πώς θα συμβιώσει σε ένα κρατίδιο δύο αντίθετων συνιστωσών, που θα αποφασίζουν ομόφωνα, πολύ σοβαρά θα συμβούλευα τους Ανανικούς διζωνιστές να ορίζουν όχι επιτροπές διαιτησίας αλλά αν δεν μπορούν να έχουν τον «καλύτερο από όλους τους κριτές, που είναι ο Αλλάχ», τουλάχιστον μεθερμηνευτές του. Βέβαια άκρη όσον αφορά τη διαβίωση του κράτους ποτέ δεν θα βρεθεί γιατί αυτοί θα μιλούν κινέζικα και εμείς αλαμπουρνέζικα. Πρέπει κάποιος να χαρίσει ένα βιβλίο σε όλους τους Κυπρίους ή τουλάχιστον σε αυτούς που θέλουν να είναι ηγέτες.

 

Γιατί;

Επειδή ακριβώς αυτός ο άλλος κόσμος, ο Ισλαμικός, είναι κάτι που στο πλαίσιο ενός κράτους ούτε ξέρουμε ούτε μπορούμε να μάθουμε. Ο κόσμος αυτός είναι αυστηρά θεοκεντρικός. Ο Νταβούτογλου με έπεισε ότι δεν είναι κατ’ ανάγκην και θεοκρατικός (αυτός δεν λέει, δεν μπορεί να είναι θεοκρατικό το Ισλάμ). Πλην Θεός, άνθρωπος, ηθική, πολιτική, νόμος, κοινωνικοπολιτική οργάνωση και κοινωνικοοικονομική οργάνωση είναι ένα και το αυτό. Αυτή είναι η πίστη τους. Δεν είναι, όμως, η δική μας.

 

Ο Αλλάχ και ο Χαλίφης

 

Ο ισλαμισμός προϋποθέτει μια ενιαία και αδιαίρετη οντολογία, όπως εξηγεί ο Νταβούτογλου, και καμιά αλήθεια δεν υπάρχει πλην αυτή του Προφήτη. Η δική μας λογική «δεν περπατά» και παντρεμένοι μαζί τους πολιτικά θα έχουμε πάντα αδιέξοδο. Διαβάστε τον ακέραιο και ακριβή λόγο του Νταβούτογλου: «Η ισλαμική κοσμοθεωρία που περιλαμβάνει τα πάντα, κοσμοθεωρία που είναι πλήρως εναλλακτική της δυτικής κοσμοθεωρίας και όχι συμπληρωματική της, παρέχει επαρκή θεωρητικά και αντιληπτικά εργαλεία για μια τέτοια προσπάθεια».

Βέβαια, για να διασκεδάσω την αφέλεια ή πονηριά κάποιων παρασυρμένων στις επαναπροσεγγιστικές γελοιότητες, μπορούμε να κτίσουμε μια βιώσιμη πολιτεία μόνο άμα έχουμε τον Αλλάχ επί τόπου ή τουλάχιστον έναν Χαλίφη. Δεν κάνω αστείο, απλώς διάβασα το «Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες». Όταν, πλέον, εμείς θα είμαστε μειονότητες μέσα στον μουσουλμανικό ωκεανό, θα έχουμε και κάποιον Τούρκο, ενδεχομένως, Χαλίφη, που θα κάνει το διαιτητή μιας και υποθέτω ο Αλλάχ δεν θα καταδέχεται να παρέμβει στη διζωνική-δικοινοτική ομοσπονδία για να βρίσκει λύσεις.

 

Μόνη λύση η διεθνής και η ευρωπαϊκή νομιμότητα

 

Αν δεν υπάρχει δυνατότητα διζωνικής-δικοινοτικής λύσης τι εισηγείστε;

Δεν είμαι πολιτικός αλλά ακαδημαϊκός. Πρακτικές λύσεις δεν μπορώ να δώσω. Μέσα από τον ακαδημαϊκό λόγο, όμως, μόνο για προσανατολισμούς μπορώ να μιλήσω. Αυτό έκανα και στο παρελθόν με την ένταξη στην ΕΕ, τον ενιαίο αμυντικό χώρο και την αντίκρουση του φασιστικού σχεδίου Ανάν. Πριν από δύο δεκαετίες, θα ενθυμείστε, μαζί με μερικούς φίλους στην «Κίνηση για την Ευρώπη» πρωτοστατήσαμε στον αγώνα διάνοιξης προοπτικών στον ορίζοντα της Ε.Ε. Ξέρουμε όλοι ποιοι μποϊκόταραν την υποβολή αίτησης ένταξης, την αμυντική μας ενίσχυση για να καταστεί δυνατή η ένταξη μετά την καταναγκαστική υποβολή αίτησης λόγω πιέσεων της κυπριακής κοινωνίας. Για το θέμα αυτό έγραψα πολλά βιβλία, δοκίμια και εκατοντάδες επιφυλλίδες. Τα ενθυμείστε. Τελικά, όταν η Κύπρος εντάχθηκε και διανοίχθηκαν κάποιες προοπτικές, η βιώσιμη λύση δολοφονήθηκε προγραμματικά από τα γεράκια των ιμπεριαλιστικών παρασκηνίων και των αξιοθρήνητων εγχώριων υπηρετών του φασιστικού σχεδίου Ανάν. Έκτοτε δεν εκμεταλλευτήκαμε το γεγονός της ένταξης. Δεν ζητάμε την εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομιμότητας. Μυστήριο, αλλά αληθινό.

Η βιώσιμη λύση, εντούτοις, μπορεί να είναι μόνο μια και καμιά άλλη: Η διεθνής και ευρωπαϊκή νομιμότητα και εκτέθηκε στην έκθεση εμπειρογνωμόνων του διεθνούς πάνελ επιστημόνων, στο οποίο συμμετείχα. Δηλαδή, δημοκρατία και μόνο δημοκρατία. Πέραν τούτου τα υπόλοιπα είναι αυτοκτονικά τόσο για εμάς όσο και για τους Τουρκοκυπρίους. Αν εισέλθουμε μέσα σε ένα τέτοιο τρελοκομείο, όλοι σύντομα θα βρεθούμε σε πλήρη σύγκρουση και δεν θα έλθει κάποιος καλοκάγαθος Αλλάχ να διαιτητεύσει αλλά ο τουρκικός στρατός. Και ο Νταβούτογλου στο άλλο βιβλίο του λέει ξεκάθαρα τι θέλουν οι νεο-οθωμανοί ισλαμιστές ηγέτες: Πλήρη έλεγχο.

Δεν νομίζω πως θα μείνει οποιοσδήποτε Έλληνας στην Κύπρο. Κάποιοι, βέβαια, ενδέχεται να αλλαξοπιστήσουν όπως συχνά συνέβαινε στο παρελθόν σε ανάλογες περιστάσεις. Ήδη κάποια ασυνάρτητα λόγια αυτήν την ενδόμυχη τάση δείχνουν. Ας διαβάσουν, όμως, πολύ προσεκτικά το «Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες». Θα καταλάβουν αμέσως τι σημαίνει θεοκεντρική αυτοαντίληψη των πάντων. Δεν αποκλείω και να τους αρέσει ο θεοκεντρισμός αν και τώρα άθεοι το παίζουν. Ας το διαβάσουν, όμως, διά παν ενδεχόμενο (γι’ αυτούς). Ίσως αλλάξουν γνώμη και γλιτώσουν οι υπόλοιποι Κύπριοι.

 

Και τι κάνουμε, εν τέλει;

Οτιδήποτε άλλο εκτός μιας μη βιώσιμης λύσης. Στη χειρότερη περίπτωση θα περιμένουμε. Ακούραστα να προτείνουμε στους σύνοικούς μας μια βιώσιμη λύση. Αν δεν έλθει, δεν θα χάσουμε τη διζωνική-δικοινοτική. Θα γλιτώσουμε από αυτήν. Υπάρχουν μύριοι τρόποι πολιτισμικής, θρησκευτικής και άλλης αποκέντρωσης και συγκρότησης ενός βιώσιμου κράτους. Μόνο ενιαίο κράτος, όμως, μπορεί να είναι βιώσιμο, και ασφαλώς χωρίς ξένους στρατούς και εγγυήσεις. Τα υπόλοιπα είναι αυτοκτονικές εκλογικεύσεις.

 

Αξιώσεις ισχύος με ισλαμικό μανδύα

 

Ποιες είναι οι προοπτικές επιτυχίας του νεο-Οθωμανισμού;

Σχεδόν καμιά. Γι’ αυτό μάλλον εμείς θα είμαστε το πρώτο και τελευταίο θύμα αν δεχθούμε τα τουρκικά δεσμά. Οι νεο-Οθωμανοί κινούνται πάνω στο εθνοκρατοκεντρικό ναρκοπέδιο, όπου τα μουσουλμανικοί έθνη έχουν πλέον αποκτήσει δική τους κρατική και ή εθνοκρατική συνείδηση. Ό,τι κάνει ο Ερντογάν αργά ή γρήγορα θα προσκρούσει. Οι Τούρκοι, για να είμαι ειλικρινής, δεν έχουν και πολλές άλλες εναλλακτικές πορείες. Ο νεο-Οθωμανισμός είναι και μια προσπάθεια να συσπειρώσουν τα άλλα μουσουλμανικά έθνη στο εσωτερικό τους και κυρίως τους Κούρδους.

Ερείσματα αναζητούν, επίσης, οι Τούρκοι, με το να μεταμφιέζουν τις αξιώσεις ισχύος με ισλαμικό μανδύα. Βέβαια, ως διεθνολόγος οφείλω να μην υποτιμώ το πόσα ερείσματα θα αποκτήσουν αν κινηθούν προσεκτικά. Κυρίως αν εμείς λυγίσουμε. Τα γυρίσματα και τα πισωγυρίσματα της διεθνούς πολιτικής είναι πάντα πολλά, ο τολμηρός πάντοτε κατορθώνει όταν αξιώνει αυτό που μπορεί και όταν οι αδύναμοι υποχωρούν και προσαρμόζονται. Οι υπόλοιπες δυνάμεις, επιπλέον, έχουν τα δικά τους προβλήματα και αντιθέσεις. Και ο Νταβούτογλου είναι, τελικά, ένας πολύ πονηρός διπλωμάτης. Μεγάλα βέβαια και τα εσωτερικά προβλήματα. Σχοινοβατούν, ακροβατούν, απειλούν και προπετώς απαιτούν τα πάντα και εμείς κοιτάμε περιδεείς, αντί να τους αποστραφούμε, να δυναμώσουμε την εθνικής μας υπόσταση και να επιζητήσουμε συμμαχίες. Κατ’ ελάχιστον, όπως ήδη ανέφερα, ας περιμένουμε τουλάχιστον. Ας λέμε διαρκώς όχι. Όλα τα άλλα είναι χειρότερα ενώ ποτέ δεν ξέρεις τι φέρνει το μέλλον.

 

Χρήσιμα αποσπάσματα από το βιβλίο Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες

«Ισλαμική κοσμοθεωρία είναι η τελική συναίνεση πάνω σε τρία θεμελιώδη δόγματα του Ισλάμ, δηλαδή την πίστη στην ενότητα του Αλλάχ (οντολογική αρχή), την πίστη στην προφητεία (επιστημολογική αρχή) και την πίστη στη μετά θάνατον ζωή (εσχατολογική αρχή). Αυτές οι διαστάσεις καθορίζουν και το αξιολογικό πλαίσιο της ισλαμικής κοινωνικής σκέψης. Η γνώση της οντολογικής σχέσης του ανθρώπου με τον Αλλάχ είναι η θεμελιώδης ουσία του ισλαμικού τρόπου πίστης, σκέψης και ζωής».

 

«Η βασική αρχή της ισλαμικής θεοκεντρικής κοσμολογίας είναι η πεποίθηση του ταουχίντ (λα ιλάχα ίλλα Αλλάχ,* δεν υπάρχει έτερος Θεός πλην του Θεού) και η αντίληψη που έχει για τον Αλλάχ. Η αρχή του ταουχίντ είναι ο κύριος δίαυλος από τη θεωρία στην πρακτική, από την πίστη στη ζωή και από το ιδεώδες στην πραγματικότητα στην ολιστική ισλαμική κο­σμοθεωρία».

 

«(η δυτική σκέψη) περιέχει θεωρητικά και αντιληπτικά στοιχεία που πηγάζουν από την κοσμοθεωρία αυτού του πολιτισμού, η οποία είναι απολύτως αντίθετη με την ισλαμική ιδέα της προσανατολισμένης στην πίστη κοινωνικοπολιτικής ενότητας που θεωρεί ως δεδομένη μία ενοποιημένη πτυχή της ζωής» ««Η κοινωνικοπολιτική ταύτιση στην ισλαμική πολιτική σκέ­ψη και πρακτική είναι προέκταση της πίστης στην ενότητα της ανθρώπινης ευθύνης και στην ενότητα της ζωής. Η βασική διχοτομία μεταξύ πιστού (μου’μίν) και απίστου (κάφιρ), ως δύο διαφορετικών οντολογικών/θρησκευτικών προσεγγίσεων και ριζικά αντίθετων κατηγοριών, μπορεί να οριστεί ως η επιλογή μεταξύ του εάν κάποιος επιθυμεί ή όχι να αποδεχθεί αυτή την ειδική ευθύνη επί της γης. Αυτή η επιλογή είναι επίσης επιλογή τρόπου ζωής και συγκεκριμένης κοινωνικοπολιτικής ταυτό­τητας». Και ακόμη πιο σημαντικό: «οι δύο τρόποι ύπαρ­ξης ουδέποτε είναι συμβατοί. Το Κοράνι καθορίζει σαφώς αυ­τή την κατηγορηματική διαφοροποίηση μεταξύ δύο ομάδων ανθρώπων που ανήκουν σε εναλλακτικούς τρόπους ύπαρξης και κοινωνικής ταυτότητας: «Και αν υπάρχει μια ομάδα από σας η οποία πιστεύει σε αυτά που έχω διακηρύξει, και υπάρχει μια άλλη ομάδα που δεν πιστεύει, τότε να έχετε υπομονή έως ότου μας κρίνει ο Αλλάχ. Είναι ο καλύτερος από όλους τους κριτές»(7:87)».

 

«Η ισλαμική κοσμοθεωρία που περιλαμβάνει τα πάντα, κοσμοθεωρία που είναι πλήρως εναλλακτική της δυτικής κοσμοθεωρίας και όχι συμπληρωματική της, παρέχει επαρκή θεωρητικά και αντιληπτικά εργαλεία για μια τέτοια προσπάθεια». «Οι συγκρούσεις και αντιθέσεις μεταξύ της ισλαμικής και της δυτικής πολιτικής σκέψης πηγάζουν κυρίως από το φιλοσοφικό, μεθοδολογικό και θεωρητικό τους υπόβαθρο και όχι από απλές θεσμικές και ιστορικές διαφορές». «Η ασυμβατότητα των φιλοσοφικών και θεωρητικών βάσε­ων των δυτικών και των ισλαμικών πολιτικών θεωριών, αντι­λήψεων και κουλτουρών μπορεί να αναλυθεί μόνο μέσα σε ένα καλά ορισμένο πλαίσιο των διασυνδέσεων μεταξύ οντολογίας, επιστημολογίας, αξιολογίας και πολιτικής». Και σε άλλα σημεία ακόμη μια σημαντικές αλήθειες που αφορούν την  κρατική οργάνωση: «Η κατάτμηση της ζωής στη Δυτική φιλοσοφική παράδοση, σε αντιδιαστολή προς την ισλαμική αντίληψη περί ενότητας της ζωής, θα πρέπει να γίνει κατανοητή στο πλαίσιο των οντολογικών-εσχατολογικών συλλογισμών, οι οποίοι οδηγούν σε έναν εναλλακτικό τύπο δικαιολόγησης του κράτους και του κοινωνικοπολιτικού συστήματος. Σε αντίθεση με την περίπτωση της δυτικής φιλοσοφικής-πολιτικής δικαιολόγησης, η διαδικασία δικαιολόγησης στις ισλαμικές πολιτικές θεωρίες αποτελεί αντανάκλαση του βασικού παραδείγματος της θεοκεντρικής οντολογικής υπερβατικότητας. Αυτό ισχύει σχεδόν για όλες τις σέκτες και σχολές στην ισλαμική ιστορία. Είναι σχεδόν αδύνατο να βρεθεί πολιτική δικαιολόγηση που να μην κάνει αναφορά στην απόλυτη κυριαρχία του Αλλάχ». «η ισλαμική οντολογική ιεραρχία και διαφοροποίηση μεταξύ του απόλυτου και του σχετικού ή αλλιώς μεταξύ του Αλλάχ και του δημιουργήματος διαμορφώνει μια πρωτότυπη κοσμοθεωρία βασισμένη σε ένα νέο σύνολο διασυνδέσεων μεταξύ Αλλάχ-ανθρώπου-φύσης». «Η θεοκεντρική ισλαμική πολιτική δικαιολόγηση και η φυσιοκεντρική δυτική πολιτική δικαιολόγηση είναι δύο εναλλακτικοί τρόποι δικαιολόγησης, βασιζόμενοι σε διαφορετικά θεωρητικά και φιλοσοφικά υπόβαθρα».

 

Γράφει ο Νταβούτογλου: «Όπως αναφέρει ο Khaddûrî (εισαγωγικό κεφάλαιο στο Shaybî, 1966: 10), η ισλαμική αντίληψη της παγκόσμιας τά­ξης σε ένα πλαίσιο διμερούς διαίρεσης αντικατοπτρίζει τη βα­σική υπόθεση ότι μόνο τα μέλη της ούμα είναι υποκείμενα του ισλαμικού ηθικού και ηθικού συστήματος, ενώ όλες οι άλλες κοινότητες είναι το αντικείμενο αυτού του συστήματος, πα­ρότι επ’ ουδενί στερούνται ορισμένα πλεονεκτήματα του συ­στήματος, όταν έρχονται σε επαφή με το Ισλάμ. Αυτή η σχέση υποκειμένου/αντικειμένου συνάδει με την αντίληψη περί της ούμα ως της πολιτικής ενότητας των Μουσουλμάνων. Ωστό­σο, αυτή η διαφορά είναι μέρος του νομικού πλαισίου μάλλον παρά του πολιτικού, επειδή ο χαλίφης ή ο ιμάμης είναι υπεύθυ­νος για την ευημερία όλων των υπηκόων, περιλαμβανομένων των μη μουσουλμανικών κοινοτήτων».

 --------------------------------------

Οι «Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες» και η διζωνική - δικοινοτική ομοσπονδία

Ο Φιλελεύθερος 6.3.2011

Του Παναγιώτη Ήφαιστου

 Το βιβλίο του Αχμέτ Νταβούτογλου, “Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες” (Εκδόσεις Ποιότητα Μάρτιος 2011)
που μόλις κυκλοφόρησε στην ελληνική γλώσσα, είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος του έτερου βιβλίου του, “Το Στρατηγικό Βάθος, η διεθνής θέση της Τουρκίας” (Εκδόσεις Ποιότητα Ιούνιος 2010). Το πρώτο αποτελεί την πνευματική και ιδεολογική αιτιολόγηση του σκοπού των Τούρκων ισλαμιστών και το δεύτερο τη στρατηγική εκπλήρωσης του νεο-οθωμανικού δόγματος.
Ο Αχμέτ Νταβούτογλου αποτελεί αναμφίβολα τον πιο εξεζητημένο ύστερο εκπρόσωπο του νεοΟθωμανισμού. Εδώ και δύο δεκαετίες, ήταν ο μέντορας της ισλαμικής ηγεσίας των νεοτούρκων. Μετά το 2009 είναι ο ίδιος τιμονιέρης της τουρκικής διπλωματίας. Αν και συνήθως οι ακαδημαϊκοί δεν πετυχαίνουν ως διπλωμάτες, αποδεικνύεται μια διπλωματική αλεπού. Ένας επίσης πολύ σκληρός «μειλίχιος» αντίπαλος, πολύ επικίνδυνος για τους Έλληνες. Το Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες για μια σειρά αλληλένδετους λόγους αφορά όλους τους Έλληνες πολύ περισσότερο όμως τους Κύπριους ανεξαιρέτως: Ένας ακαδημαϊκός που τώρα είναι ΥΠΕΞ της κατοχικής δύναμης αναλύει τους βαθύτερους τουρκικούς σκοπούς και ξεδιπλώνει τη θεοκεντρική αυτοαντίληψη των μουσουλμάνων, όποιου κράτους και αν είναι πολίτες.
Υπέρτατος νόμος παντού και πάντα για τον μουσουλμάνους είναι ο λόγος του Προφήτη. Γράφει ο Νταβούτογλου: «Η βασική αρχή της ισλαμικής θεοκεντρικής κοσμολογίας, η αρχή του ταουχίντ είναι ο κύριος δίαυλος από τη θεωρία στην πρακτική, από την πίστη στη ζωή και από το ιδεώδες στην πραγματικότητα στην ολιστική ισλαμική κοσμοθεωρία». «Η θεοκεντρική ισλαμική πολιτική δικαιολόγηση και η φυσιοκεντρική δυτική πολιτική δικαιολόγηση είναι δύο εναλλακτικοί τρόποι δικαιολόγησης, βασιζόμενοι σε διαφορετικά θεωρητικά και φιλοσοφικά υπόβαθρα». Οδηγούν σε έναν εναλλακτικό τύπο δικαιολόγησης του κράτους και του κοινωνικοπολιτικού συστήματος. (Ο ισλαμισμός) είναι επιλογή τρόπου ζωής και συγκεκριμένης κοινωνικοπολιτικής ταυτότητας». Συνεχίζει: «Οι συγκρούσεις και αντιθέσεις μεταξύ της ισλαμικής και της δυτικής πολιτικής σκέψης πηγάζουν κυρίως από το φιλοσοφικό, μεθοδολογικό και θεωρητικό τους υπόβαθρο και όχι από απλές θεσμικές και ιστορικές διαφορές. Οι δύο τρόποι ύπαρξης ουδέποτε είναι συμβατοί, γιατί: «η πίστη στην ενότητα της ανθρώπινης ευθύνης και στην ενότητα της ζωής πηγάζει άμεσα από την πεποίθηση στην υπερβατική ενότητα του Αλλάχ. Αυτές είναι οι δύο κύριες βάσεις πάνω στις οποίες εδράζονται όλες οι διαδικασίες κοινωνικοοικονομικής και κοινωνικοπολιτικής νομιμοποίησης στο Ισλάμ».
Τι συμβαίνει, όμως, σε μουσουλμανικά κράτη όπου ζουν και άλλοι; Διαβάστε: «Το Κοράνι καθορίζει σαφώς την κατηγορηματική διαφοροποίηση μεταξύ δύο ομάδων ανθρώπων που ανήκουν σε εναλλακτικούς τρόπους ύπαρξης και κοινωνικής ταυτότητας. Και αν υπάρχει μια ομάδα από σας η οποία πιστεύει σε αυτά που έχω διακηρύξει, και υπάρχει μια άλλη ομάδα που δεν πιστεύει, τότε να έχετε υπομονή έως ότου μας κρίνει ο Αλλάχ. Είναι ο καλύτερος από όλους τους κριτές». Αν το κυπριακό κρατίδιο των «νέων ωραίων Κυπρίων» δεν είναι βιώσιμο πιο γρήγορα από τον Αλλάχ θα έλθουν τα «εγγυητικά» τουρκικά στρατεύματα. Για να το πούμε «κυπριακά»: Αν ένα κράτος διχαστεί και υποχρεωθεί να έχει αντί δημοκρατίας σχιζοφρενικές κρατικές δομές, στην καλύτερη περίπτωση θα είναι φρενοκομείο και στη χειρότερη σωφρονιστήριο για όσους δεν αλλαξοπιστήσουν. Στην ακόμη χειρότερη: θα εισβάλουν τα τουρκικά στρατεύματα ή κάποιος Χαλίφης, γιατί στη δημιουργία Χαλιφάτου ίσως να στοχεύουν οι ισλαμιστές νεότουρκοι.
Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση του Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες, δεν έχω μόνο μια πλήρη εικόνα των διαφορών της ισλαμικής με τη δυτική κοσμοθεωρία, αλλά και του ποιος είναι αυτός ο απέραντος κόσμος του 1,5 δισεκατομμυρίου ανθρώπων, ο μουσουλμανικός. Οι «ωραίοι Έλληνες Κύπριοι» περίπου καταναγκάζονται σε ένα κυριολεκτικά αφύσικο κρατικό γάμο με αυτό τον άλλο κόσμο.

Πρέπει να το διαβάσουν όλοι οι Κύπριοι
Ας το κάνουμε απολύτως σαφές: Στο βιβλίο έχω μάθει πολλά για αυτή τη σπουδαία θρησκεία και την σέβομαι απόλυτα όπως όλες τις άλλες. Αυτό όμως είναι ένα πράγμα και άλλο να παγιδευτούμε σε ένα επίπλαστο τεχνητό κρατίδιο μέσα στο οποίο θα επιχειρούμε να συγκολλήσουμε τη μια κοσμοθεωρία με μια αντίθετή της. Δεχόμενοι μια δικοινοτική-διζωνική ομοσπονδία δύο ισότιμων συνιστώντων κρατιδίων, σφάλλουν τραγικά όσοι νομίζουν ότι με χορούς, ποτά, φιλάκια και εκκλήσεις θα είναι εφικτή η διακυβέρνηση. Τέτοια κράτη είναι προϊόν διεστραμμένης πολιτικής σκέψης. Γρήγορα θα έλθει η σύγκρουση, ο πόλεμος όλων εναντίον όλων, αίμα, πόνος και καταστροφές. Το βιβλίο καλά κάνουν να το διαβάσουν όλοι οι Κύπριοι για να ξέρουν σε τι κράτος θα ζουν αν αντί εμμονής στη διεθνή και ευρωπαϊκή νομιμότητα δεχθούν να καταργηθεί η ΚΔ για να δημιουργηθεί ένα σχιζοφρενές ψευτοκρατίδιο υπό υψηλή τουρκοϊσλαμική εποπτεία.

 *Ο Παναγιώτης Ήφαιστος είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων-Στρατηγικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς

-------------------------------------------

Αχμέτ Νταβούτογλου: Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες

ΕΝΑΣ ΑΛΛΟΣ ΚΟΣΜΟΣ, Ο ΙΣΛΑΜΙΚΟΣ

Παναγιώτης Ήφαιστος, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων-Στρατηγικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς www.ifestosedu.gr

 

«Μακεδονία» - http://www.makthes.gr/news/opinions/70465/

 

Μόλις κυκλοφόρησε το νέο και εξαιρετικά σημαντικό βιβλίο του Αχμέτ Νταβούτογλου, Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες, η επίδραση της ισλαμικής και της δυτικής κοσμοθεωρίας στην πολιτική (Εκδόσεις Ποιότητα, Μάρτιος 2011). Πριν δύο περίπου χρόνια μερικοί ακαδημαϊκοί προτείναμε δημοσίως να μεταφραστούν στην ελληνική γλώσσα τα δύο βιβλία του Καθηγητή Αχμέτ Νταβούτογλου, νυν Τούρκου υπουργού εξωτερικών της Τουρκίας. Ορθολογιστικά σκεπτόμενοι είπαμε ότι καλό είναι οι έλληνες να έχουν μια ακριβή γνώση για την Τουρκία διαβάζοντας τους ίδιους τους ηγέτες τους. Ο Νταβούτογλου ως γνωστό εδώ και μια τουλάχιστον δεκαετία, ήταν ο πνευματικός και διπλωματικός μέντορας των Ερτονγάν και Γκιουλ.

Πριν λίγους μήνες είχε κυκλοφορήσει το «στρατηγικό βιβλίο» του Νταβούτογλου με τίτλο Στρατηγικό βάθος, η διεθνής θέση της Τουρκίας (Εκδόσεις Ποιότητα, Μάιος 2010). Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες είναι το πνευματικό και κοσμοθεωρητικό υπόβαθρο του νέο-Οθωμανισμού και το Στρατηγικό βάθος το σημερινό εγχειρίδιο διπλωματίας που επιχειρεί να το εφαρμόσει. Είναι χαρακτηριστικό, πάντως, ότι αμέσως μετά την κυκλοφορία του Στρατηγικού Βάθους οι θέσεις του Αχμέτ Νταβούτογλου σχολιάστηκαν εκτενώς και αποτέλεσαν, ομολογουμένως, ένα πολύ σημαντικό βιβλιογραφικό και πολιτικοστοχαστικό γεγονός. Δεκάδες χιλιάδες σχόλια στον ελληνικό τύπο και στο διαδίκτυο καταμαρτυρούν το ενδιαφέρον των ελλήνων για τις αυθεντικές, γνήσιες και αληθινές τουρκικές θέσεις. Οι Έλληνες θεωρούν πλέον ανυπόφορη την προπαγάνδα, τους κατευνασμούς και τις πολλές φήμες για επικείμενες υποχωρήσεις που αν γίνουν θα αναιρέσουν, ουσιαστικά, την ελληνική εθνική ανεξαρτησία.

Το βιβλίο Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες, συγκρίνει την Ισλαμική κοσμοθεωρία με την κλασική εποχή, τον Χριστιανισμό, την Δύση και τον μοντερνισμό. Για όποιους ενδιαφέρονται για την απέραντη Ανατολή όπου ζουν 1,5 δισεκατομμύρια μουσουλμάνοι και για την «Άλλη» ισλαμική Τουρκία η οποία στέκεται ολόρθη απέναντι απειλώντας μας, είναι ένα κυριολεκτικά συγκλονιστικό κείμενο. Είναι βαθύτερων προεκτάσεων, εξάλλου, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη. Καταμαρτυρεί έναν άλλο κόσμο και μια άλλη κοσμοθεωρία. Συγκρινόμενη με οτιδήποτε θεωρείται δυτικός πολιτισμός, από τον Πλάτωνα μέχρι σήμερα, είναι μια κάθετα αντίθετη και διαφορετική κοσμοαντίληψη.

Σεβόμαστε κάθε θρησκευτικό δόγμα και κάθε μεταφυσική πίστη, σίγουρα και την ισλαμική. Αυτό όμως δεν μας εμποδίζει να πούμε πως η θεοκεντρική κοσμοαντίληψη πνευματικά δεν μας εκφράζει και πως όταν αποτελεί μεταμφίεση (νέο-Οθωμανικών) ηγεμονικών αξιώσεων θα πρέπει  να μας βρίσκει απέναντι.

Ας το ξεκαθαρίσουμε: σε αντίθεση με πολλές συναισθηματικές τοποθετήσεις, δική μας εκτίμηση είναι πως ο επικεφαλής της διπλωματίας της Τουρκίας, ενός από τα ισχυρότερα κράτη της περιμέτρου της Ευρασίας του οποίου όλοι οι ηγέτες δεν διστάζουν να διακηρύττουν ηγεμονικές αξιώσεις, είναι ένας επιδέξιος πολιτικός στοχαστής. Ο νέο-Οθωμανισμός ως ηγεμονικό δόγμα, το οποίο, παρά τον κεμαλισμό υπέβοσκε πάντοτε στα θεμέλια του νεοτουρκικού κράτους, βρήκε στον Νταβούτογλου ένα δεξιοτέχνη ιδεολογικοπολιτικό εκλογικευτή και τώρα όπως φαίνεται ένα δεξιοτέχνη διπλωμάτη. Το δίδυμο Ερτογάν και Νταβούτογλου, επιπλέον, παρά την ριψοκίνδυνη γι’ αυτούς εσωτερική και διπλωματική σχοινοβασία, είναι υπολογίσιμοι αντίπαλοι όταν μας απειλούν. Αναλαμβάνουν πολλά ρίσκα και ίσως καταπέσουν παταγωδώς διαλύοντας το νεοτουρκικό κράτος. Μέχρι τότε, όμως, μπορούν να προκαλέσουν μεγάλες ζημιές. Γι’ αυτό χρειάζεται, γνώση, προσοχή και άμυνα. Η ανάλυση του βιβλίου Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες δείχνει, ακόμη, ότι έστω και αν αποχωρήσουν οι Εργογάν / Νταβούτογλου, οι νέο-Οθωμανικές τάσεις που ενσαρκώνουν, είναι εγγενείς και βαθειά ριζωμένες στην ισλαμική κοσμοθεωρία της πλειονότητας των τούρκων πολιτών.

Ο Νταβούτογλου ως ένας επιδέξιος αναλυτής της στρατηγικής είναι, εκτιμώ, ευαίσθητος στο κόστος. Στην στρατηγική ανάλυση, η ευαισθησία ενός κράτους στην πλάστιγγα του κόστους και του οφέλους ονομάζεται «ορθολογισμός». Σημαίνει ότι αν οι ελληνικές στάσεις κρατούν σε ισορροπία την πλάστιγγα κόστους-οφέλους ο Νταβούτογλου θα πάρει τα σωστά μηνύματα. Και αυτό είναι που χρειάζεται να κάνουν οι Έλληνες: Να εξηγήσουν στους ισλαμιστές νεότουρκους πως θα βλαφτούν ανεπανόρθωτα αν πιστέψουν πως μπορούν να εκμεταλλευτούν τις περαστικές δυσκολίες μας για να βλάψουν τα ζωτικά συμφέροντά μας.

Ο συνδυασμός τουρκικού αναθεωρητισμού και ελληνικού κατευνασμού οδηγεί αμφότερα τα κράτη σε επικίνδυνο αδιέξοδο και σε σύγκρουση. Γιατί καμιά ζωντανή κοινωνία δεν θα δεχθεί να βλαφτούν τα ζωτικά της συμφέροντα. Και μπορεί η οι πολιτικοί μας να έχουν «κατορθώσει» να προκαλέσουν οικονομική πτώχευση στο νεοελληνικό κράτος, πλην η ελληνική κοινωνία ήταν, είναι και θα είναι ζωντανή και έτοιμη να υπερασπιστεί τα ιερά και τα όσιά της. Η ιστορία αυτό διδάσκει όσον αφορά τους έλληνες αλλά και όλα τα έθνη. Δεν αποκλείεται, βέβαια, αν συνεχίσουμε τους κατευνασμούς η Τουρκία να το εκμεταλλευτεί και να αρπάξει κατιτί στο τόξο Θράκη, Αιγαίο, Κύπρος, πλην αυτό αναπόδραστα θα αποβεί η αρχή του τέλους του νεοτουρκικού κράτους, τις αντιθέσεις του οποίου εμμέσως πλην σαφώς και ο ίδιος ο Νταβούτογλου περιγράφει στο Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες όταν αντιπαραθέτει την δική του ισλαμική κοσμοθεωρία στην κάθετα διαφορετική κεμαλική κρατική αντίληψη.

Το άμεσο ζήτημα όπως τίθεται είναι οι ισλαμιστές νεότουρκοι να πάρουν το σωστό ζήτημα: Τα έθνη, ακόμη και ξυπόλητα προκαλούν μεγάλες ζημιές στους επιτιθέμενους. Ο ίδιος ο Νταβούτογλου, εξάλλου, ως ακαδημαϊκός και ως γνώστης της ιστορίας, έπρεπε να γνωρίζει ότι η Ελλάδα δεν εκμηδενίζεται εύκολα. Όπως και να έχει, οι Έλληνες θα ανασυνταχθούν και θα αμυνθούν. Με όρους στρατηγικής ανάλυσης όσον αφορά την ειρήνη και την σταθερότητα στην περιοχή οι κατευνασμοί της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας οδηγούν αμφότερα τα κράτη σε επικίνδυνα μονοπάτια. Αυτές όμως είναι «επιστημονικές συμβουλές» προς τους τούρκους. Την πρωτοβουλία την έχουν οι πολιτικοί ηγέτες. Ας διαβάσουν προσεκτικά τα βιβλία του Νταβούτογλου για να καταλάβουν ότι ποτέ δεν είναι αργά. Για να καταλάβουν καλύτερα πως πρέπει να μεταδώσουν τα σωστά ορθολογιστικά και αποτρεπτικά μηνύματα στον απέναντι εμπράγματα αρπακτικό γείτονά μας. Εδώ βέβαια μιλάμε για την πολιτικό σκέλος των αναλύσεων του Νταβούτογλου. Στο πεδίο των επιστημονικών ελέγχων οι θεολόγοι, οι νεοτερικοί φιλόσοφοι, οι ιστορικοί των ιδεών και όλοι οι άλλοι καλοπληρωμένοι από το κράτος πανεπιστημιακοί, λογικά έχουν πολλά να πουν.

---------------------------------------------------------

Ο Νταβούτογλου και η Εθνική μας Στρατηγική

Αχμέτ Νταβούτογλου: Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες

Παναγιώτης Ήφαιστος

Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων – Στρατηγικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς.

 

Το βιβλίο «Στρατηγικό βάθος» που κυκλοφόρησε τον περασμένο Μάιο. Προκάλεσε έντονο ενδιαφέρον που καταμαρτυρούνται από τα δεκάδες χιλιάδες σχόλια. Σε αυτό, ο καθηγητής Αχμέτ Νταβούτογλου, νυν τούρκος Υπουργός Εξωτερικών και επί δεκαετία πολιτικός μέντορας του Ταγίπ Ερτονγάν, ανάπτυξε την νέο-Οθωμανική στρατηγική. Μόλις κυκλοφόρησε το Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες, η επίδραση της ισλαμικής και της δυτικής κοσμοθεωρίας στην πολιτική (Εκδόσεις Ποιότητα 2011) όπου ο Νταβούτογλου αναπτύσσει την ισλαμική κοσμοθεωρία σε πλάτος και βάθος.

Το Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες βεβαιώνει, για ακόμη μια φορά, ότι στην αντίπερα όχθη του Αιγαίου η απειλητική Τουρκία διαθέτει πολιτική ηγεσία πνευματικά και στρατηγικά συγκροτημένη και ηγεμονικά προσανατολισμένη. Απερίφραστα ο Νταβούτογλου αντιπαραθέτει την ισλαμική κοσμοθεωρία ως ασύμβατη και αντίθετη με την δυτική πολιτική σκέψη. Όσοι αφελώς επί μια δεκαετία μιλούσαν για «εξευρωπαϊσμό» της Τουρκίας, απαιτείται να κατανοήσουν ότι αυτό που ο νυν τούρκος ΥΠΕΞ βλέπει ως Ισλαμική κοσμοθεωρία βρίσκεται στον αντίποδα του δυτικού τρόπου ζωής, της δυτικής κοσμοαντίληψης και κατ’ επέκταση των δυτικών συμφερόντων. Ο φωτισμός της πολιτικής σκέψης των ισλαμιστών νεέτουρκων θέτει ζητήματα άμεσης προτεραιότητας που καλούν για ριζικές αλλαγές στην ελληνική εθνική στρατηγική.

Κατ’ αρχάς, η τουρκική απειλή είναι απέραντη. Με αυτό τον όρο στην στρατηγική ανάλυση εννοούμε ότι τα όρια των διεκδικήσεων και αξιώσεων είναι θολά, και ασαφώς απειλητικά διευρυμένα. Το εκκρεμές των αναθεωρητικών αξιώσεων της Τουρκίας έχει ως άξονα την έννοια του «ζωτικού χώρου» που επεκτείνεται πέραν των ορίων της κρατικής της κυριαρχίας. Το εκκρεμές κινείται μεταξύ αξιώσεων ηγεμονίας πλανητικής εμβέλειας και διεκδικήσεων κατά των γειτονικών κρατών του νεοτουρκικού κράτους. Το κύριο χαρακτηριστικό της ισλαμικής κοσμοθεωρίας όπως με ακρίβεια και σαφήνεια το αναλύει ο Νταβούτογλου στο Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες είναι, ακριβώς, η οικουμενική εμβέλεια των σκοπών που θέλει να εκπληρώσει. Αντίστοιχα, το κύριο χαρακτηριστικό του νέο-Οθωμανικού δόγματος όπως το περιγράφει ο νυν Τούρκος υπουργός εξωτερικών στο Στρατηγικό βάθος η διεθνής θέση της Τουρκίας, είναι η κλιμακωτή ανέλιξη της χώρας αυτής στο στερέωμα των ηγεμονικών κρατών και η κυριαρχία στον μουσουλμανικό χώρο. Το βιβλίο αυτό αποτελεί, κατά βάση, το εγχειρίδιο της τουρκικής διπλωματίας της δεκαετίας που διέρρευσε και το θεμέλιο της σημερινής τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Όπως ο ίδιος ο Νταβούτογλου δήλωσε στην συνέντευξή του στις 6.3.2011, «το Στρατηγικό Βάθος είναι αναλυτικό σύγγραμμα, που περιγράφει και επαναξιολογεί τη στρατηγική θέση της Τουρκίας απέναντι σ’ ένα δυναμικό διεθνές πλαίσιο». Οι ενδιαφερόμενοι, ακόμη, καλά  κάνουν να προσέξουν και να καταλάβουν τι ακριβώς εννοεί ο τούρκος ΥΠΕΞ όταν στην ίδια συνέντευξη δήλωσε ότι, το «όραμά» του στο  βιβλίο Στρατηγικό βάθος είναι:  «ο ρόλος που πρέπει να επιδιώξει η Τουρκία, κηρύσσοντας μια νέα προσέγγιση που ονομάζεται “στρατηγικό βάθος”, με γνώμονα την ενσωμάτωση περιοχών γειτονικών με την Τουρκία».

Πράγματι είναι μια εκπληκτική δήλωση προθέσεων: Δεν θα μπορούσαμε να έχουμε πιο ρητή απειλή κατά της Ελλάδας και των άλλων γειτονικών κρατών της Τουρκίας. Απαιτείται να συνεκτιμηθεί, επίσης, ότι αυτή η τουρκική απειλή όπως διαμορφώνεται πλέον είναι εγγενής με την ανθρωπολογική υπόσταση του νεοτουρκικού κράτους. Μεταξύ πολλών άλλων, στα βιβλία του ο Νταβούτογλου αναλύει τις δομικές αλλαγές της τουρκικής κοινωνίας και τις συνεπαγόμενες συνέπειες λόγω του ολοένα εντονότερου ισλαμικού χαρακτήρα της. Συνέπειες που αφορούν τόσο την πολιτειακή ανασυγκρότηση που συντελείται τα δέκα τελευταία χρόνια όσο και τις διπλωματικές προεκτάσεις εκ του γεγονότος ότι η Τουρκία είναι το ισχυρότερο μουσουλμανικό κράτος. Η ύστερη έξαρση του νέο-Οθωμανισμού δεν είναι τυχαία.

Κανείς βέβαια θα μπορούσε να επισείσει τα συντρέχοντα σοβαρά προβλήματα της Ελλάδας και να υποστηρίξει ότι αποτελούν λόγο για υποχωρητικότητα και κατευναστικές στάσεις και συμπεριφορές. Το αντίθετο ισχύει: Ιδιαίτερα σε τέτοιες στιγμές απαιτείται όπως αποσυνδεθούν πλήρως οι οικονομικές μας αδυναμίες από τις διπλωματικές μας επιλογές. Η τουρκική απειλή πρέπει να αντικρουστεί με βραχυχρόνιους, μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους όρους. Πιο συγκεκριμένα, ακόμη και αν είμαστε «ξυπόλητοι», η υπεράσπιση των ζωτικών μας συμφερόντων που απορρέουν από την διεθνή νομιμότητα είναι μονόδρομος. Αυτό βραχυχρόνια έχει πολλές και ιεραρχημένες πτυχές: a) Δεν υπογράφουμε οτιδήποτε στην Κύπρο που επικυρώνει τα τετελεσμένα της βίας, b) δεν εγκαταλείπουμε το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών μας υδάτων που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο (και ιδεατά ασκούμε αυτό το δικαίωμα περιφρονώντας το casus belli) και c) ορίζουμε άμεσα την αποκλειστική ζώνη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Πέραν αυτών είμαστε έτοιμοι για ειρηνική επίλυση των διαφορών δια μέσου των διεθνών θεσμών όπως είμαστε έτοιμοι να επιβάλουμε μεγάλο κόστος κατά όποιου μας επιτεθεί.

Χαρακτηριστικά, στο θέμα της ΑΟΖ, μπορούμε να την ορίσουμε σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Αν η Τουρκία θέλει να την οριοθετήσουμε μεταξύ των ακτών της και δικών μας νήσων ή και πέραν αυτών, και εάν διαφωνεί ως προς κατιτί, είναι ελεύθερη να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο. Η Ελλάδα είναι εξ ορισμού φιλειρηνικό κράτος προσκολλημένη στην διεθνή νομιμότητα και ο σκοπός της αποτρεπτικής της στρατηγικής είναι, ακριβώς, η διασφάλιση της διεθνούς νομιμότητας και η δημιουργία των προϋποθέσεων ειρηνικής επίλυσης των διαφορών. Εξάλλου, δεν αυτοκτονούμε σήμερα μήπως και πεθάνουμε αύριο: Γιατί σήμερα, για παράδειγμα, στην βάση μιας φτηνής δικαιολογίας ότι μπορεί με μια προσφυγή της Τουρκίας στο διεθνές δικαστήριο να της παραχωρηθεί 10% ή 15% του ΑΟΖ, αφήνουμε δρομολογούνται εθιμικά τετελεσμένα: Κάποια «ιδρύματα» με εξωγενείς διασυνδέσεις που κατ’ επάγγελμα τάσσονται υπέρ υποχωρήσεων και κατευναστικών στάσεων, αυτό λένε ήδη για τα χωρικά μας ύδατα. Ακολουθώντας αυτή την πεπατημένη και αν η ελληνική πολιτική ηγεσία συνεχίσει να επιδεικνύει ολιγωρία, θα κινδυνεύουμε να απολέσουμε εν μέρει ή εν όλω την ελληνική ΑΟΖ. Αν επιπλέον η Τουρκία όπως φαίνεται να επιδιώκει προχωρήσει σε επιθετικές κινήσεις και συμφωνίες με την Αίγυπτο, υπάρχει κίνδυνος δημιουργίας τετελεσμένων που θα προκαλέσουν μεγάλη ένταση καθότι σκοπός της Τουρκίας είναι φανερά να αποκόψει την Ελλάδα από τον ενεργειακό δίαυλο Ισραήλ, Κύπρος, Ελλάδα, Ευρώπη. Όσο το γρηγορότερο καταλάβουν οι έλληνες ότι αυτό που κρίνεται είναι το μέλλον τους, η ευημερία τους και η επιβίωσή τους, τόσο το καλύτερο.

 

Το μέγα πρόβλημα των καιρών μας, όμως, είναι το επικίνδυνο μίγμα τουρκοφοβίας, τουρκολαγνείας και εχθρολαγνείας που κυριαρχεί σε κάποια κυκλώματα των διανοουμένων και που κοντεύει να μολύνει αθεράπευτα την πολιτική ηγεσία. Η συνισταμένη αυτών των αντιλήψεων ονομάζεται κατευνασμός. Ο κατευνασμός, είναι μια έννοια η οποία στην στρατηγική ανάλυση είναι συνυφασμένη με διακρατικό ανορθολογισμό, με λανθασμένες αποφάσεις και στο τέλος με πόλεμο. Πόλεμο τον οποίο, όποιος κατευνάζει, τελικά υποχρεώνεται να διεξάγει με την πλάτη στον τοίχο και αφού με τις κατευναστικές ανορθολογικές του στάσεις έκανε τον αντίπαλο να πιστέψει ότι μπορεί χωρίς το παραμικρό κόστος να λειτουργήσει επιθετικά. Αυτό είναι θανάσιμο λάθος τόσο για εμάς όσο και για τους αντιπάλους μας. Ανεξαρτήτως συγκυριακών δυσκολιών στην εξωτερική μας πολιτική ποτέ δεν είναι αργά να λειτουργήσουμε ορθολογικά και αποτρεπτικά.

 

Αν μη τι άλλο, θα ήταν άδικο να γίνουμε το πρώτο και το τελευταίο θύμα του νέο-Οθωμανισμού. Προσεκτική μελέτη των αναλύσεων του Νταβούτογλου δείχνει ότι ο νέο-Οθωμανισμός κινείται επικίνδυνα μέσα στο μεγάλο Ανατολικό εθνοκρατικό ναρκοπέδιο. Την ίδια στιγμή, εσωτερικά πάσχει ολοένα και πιο βαθιά. Εξωτερικά οι μεγάλες δυνάμεις, επιπλέον, βλέπουν ολοένα καθαρότερα πως το νέο-Οθωμανικό ιδεολόγημα θίγει ζωτικά τους συμφέροντα. Για να μην μιλήσουμε για το Ισραηλινό κράτος. Η συνέχιση του κατευνασμού είναι ασυγχώρητη στάση και θα αναπόδραστα αν συνεχιστεί θα αποβεί μοιραία.

Αναρτημένο και στην σελίδα http://www.ifestosedu.gr/109ΝταβούτογλουΚοσμοθεωρίες.htm

------------------------------------------------

17.3.2011. Νταβούτογλου και Μέση Ανατολή

Το κείμενο που ακολουθεί είναι χαρακτηριστικό το πως βλέπει η Τουρκία τα Μουσουλμανικά Εθνοκράτη. Στο Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες, εκφράζει το πολιτικό σκεπτικό των εξεγέρσεων.

 

We in Turkey and the Middle East have replaced humiliation with dignity

From Libya to Turkey the will of the people has revived a sense of common destiny. This is now our region

 

Ahmet Davutoglu, guardian.co.uk, Tuesday 15 March 2011 21.00 GMΤ

The wave of revolutions in the Arab world was spontaneous. But it also had to happen. They were necessary in order to restore the natural flow of history. In our region – west Asia and the south Mediterranean – there were two abnormalities in the last century: first, colonialism in the 1930s, 40s and 50s that divided the region into colonial entities, and severed the natural links between peoples and communities. For example, Syria was a French colony and Iraq a British one, so the historical and economic links between Damascus and Baghdad were cut.

The second abnormality was the cold war, which added a further division: countries that had lived together for centuries became enemies, like Turkey and Syria. We were in Nato; Syria was pro-Soviet. Our border became not a border between two nation states, but the border between two blocs. Yemen was likewise divided.

Now it is time to naturalise the flow of history. I see all these revolutions as a delayed process that should have happened in the late 80s and 90sas in eastern Europe. It did not because some argued that Arab societies didn't deserve democracy, and needed authoritarian regimes to preserve the status quo and prevent Islamist radicalism. Some countries and leaders who were proud of their own democracy, insisted that democracy in the Middle East would threaten security in our region.

Now we are saying all together: no. An ordinary Turk, an ordinary Arab, an ordinary Tunisian can change history. We believe that democracy is good, and that our people deserve it. This is a natural flow of history. Everybody must respect this will of the people.

If we fail to understand that there is a need to reconnect societies, communities, tribes and ethnicities in our region, we will lose the momentum of history. Our future is our sense of common destiny. All of us in the region have a common destiny.

Now, if this transformation is a natural flow of the history, then how should we respond? First, we need an emergency plan to save people's lives, to prevent disaster. Second, we need to normalise life. And finally, we need to reconstruct and restore the political systems in our region, just as we would rebuild our houses after a tsunami.

But in order to undertake that restoration, we need a plan, a vision. And we need the self-confidence to do it – the self-confidence to say: this region is ours, and we will be the rebuilders of it. But for all this to happen, we must be clear about the basic principles that we have to follow.

First, we need to trust the masses in our region, who want respect and dignity. This is the critical concept today: dignity. For decades we have been insulted. For decades we have been humiliated. Now we want dignity. That is what the young people in Tahrir Square demanded. After listening to them, I became much more optimistic for the future. That generation is the future of Egypt. They know what they want. This is a new momentum in our region, and it should be respected.

The second principle is that change and transformation are a necessity, not a choice. If history flows and you try to resist it, you will lose. No leader, however charismatic, can stop the flow of history. Now it is time for change. Nobody should cling to the old cold war logic. Nobody should argue that only a particular regime or person can guarantee a country's stability. The only guarantee of stability is the people.

Third, this change must be peaceful – security and freedom are not alternatives; we need both. In this region we are fed up with civil wars, and tension. All of us have to act wisely without creating violence or civil strife between brothers and sisters. We have to make this change possible with the same spirit of common destiny.

Fourth, we need transparency, accountability, human rights and the rule of law, and to protect our social and state institutions. Revolution does not mean destruction. The Egyptian case is a good example: the army acted very wisely not to confront the people. But if there is no clear separation between the military and civilian roles of the political institutions, you may face problems. I am impressed by Field Marshal Tantawi's decision to deliver power to the civilian authority as soon as possible.

Finally, the territorial integrity of our countries and the region must be protected. The legal status and territorial integrity of states includingLibya and Yemen should be protected. During colonialism and cold war we had enough divisions, enough separations.

This process must be led by the people of each country, but there should be regional ownership. This is our region. Intellectuals, opinion-makers, politicians of this region should come together more frequently in order to decide what should happen in our region in the future. We are linked to each other for centuries to come.

Whatever happens in Egypt, in Libya, in Yemen, in Iraq or in Lebanon affects us all. Therefore we should show solidarity with the people of these countries. There should be more regional forums, for politicians and leaders, for intellectuals, for the media.

Usually the "Middle East" – an orientalist term – is regarded as synonymous with tensions, conflicts and underdevelopment. But our region has been the centre of civilisation for millennia, leading to strong traditions of political order in which multicultural environments flourish. In addition to this civilisational and political heritage, we have sufficient economic resources today to make our region a global centre of gravity.

Now it is time to make historic reassessments in order to transform our region into one of stability, freedom, prosperity, cultural revival and co-existence. In this new regional order there should be less violence and fewer barriers between countries, societies and sects. But there should be more economic interdependency, more political dialogue and more cultural interaction.

Today the search for a new global order is under way. After the international financial crisis, we need to develop an economic order based on justice, and a social order based on respect and dignity. And this region – our region – can contribute to the formation of this emerging new order: a global, political, economic and cultural new order.

Our responsibility is to open the way for this new generation, and to build a new region over the coming decade that will be specified by the will of its people.

• This is an edited extract of a speech Ahmet Davutoglu delivered this week at the sixth Al-Jazeera forum in Doha

 

--------------------------------------------------

25.3.2011. Τουρκία και Χαλιφάτο

http://www.americanthinker.com/2011/03/turkey_and_the_restoration_of.html

March 10, 2011

Turkey and the Restoration of the Caliphate

By Janet Levy

Turkey, the supposed bridge between East and West, was, until recently, showcased as a model democratic and secular exception in the Muslim world.  Since the days of Mustafa Kemal Atatürk -- founder of the modern Turkish state in the 1920s -- the Turkish military and courts were assumed to be effectively moderating against the theocratic and ideological hold of Islam evident in Iran, Pakistan and Saudi Arabia. 

 

However, closer inspection reveals that this has not been the case, especially in the last half century.  Instead, what actually exists is the veneer of a democratic republic overlaying an insidious, percolating revival of the Ottoman Empire by way of dormant Islamic fundamentalism and Turkish nationalism.  Using financial and political clout on a global scale, Turkey and one of its premier Islamic leaders, Fetullah Gulen, have steadily gathered allies, including even in the United States, to pursue their dream of a global caliphate.

 

The fight against modernization and secularization never really ended in Turkey, particularly among that country's rural population, according to author and commentator Andrew Bostom.  Bostom reviewed the scholarship of former Hebrew University professor Uriel Heyd, PhD. (1913-1968) who 43 years ago wrote regretfully of his belated recognition of Turkey's re-Islamization.  Dr. Heyd decried as shortsighted the view that the secular state had expunged Islam as a vital force in Turkish life.  He traced re-Islamization efforts to the late 1930s and cited the dramatic rise of religious instruction in schools, the proliferation of mosques, Muslim supremacist views of Turkishness -- only Muslims could be real Turks -- and the return of the five-times-daily public call to prayer in Arabic following the Democratic Party victory in 1950. 

 

Thus, contrary to the current media view, the rise of Islam in Turkey is not a recent phenomenon attributable to Prime Minister Recep Tayyip Erdogan's Justice and Development Party (AKP).  But the movement toward an Islamic theocracy has indeed accelerated since the 2002 formation of a single-party government with a two-thirds parliament majority and Erdogan's subsequent election in 2003.

 

United States and Turkey

 

Since the end of World War I when the German-allied Ottoman Empire was defeated and the sultanate and caliphate were replaced by the Republic of Turkey, Turkey has been an important U.S. ally because of its size, strategic location and profitable business opportunities for American companies.  Although designated a "neutral" country during World War II, Turkey supplied the Germans with substantial quantities of chromites,  essential minerals which harden steel for armor.  The Turks didn't declare war against Germany until 1945, ostensibly to be a party to final negotiations at war's end. That same year, Turkey became a United Nations charter member and, as part of the U.N. command,  participated in the Korean War, thereby earning a much desired place in NATO in 1952.  The United States and Turkey enjoyed close bilateral relations through the post-Cold war period.

 

Today the government in Turkey has moved away from the West, particularly the United States and Israel, and toward Iran and Syria, effectively changing the balance of power in the Middle East and across the globe.  Turkey is actively and more openly pushing for Islamization and an expanded role for the Muslim Brotherhood.  In 2007 on Turkish television, Erdogan admonished Westerners' use of the term "moderate Islam," by declaring, "These descriptions are very ugly, it is offensive and an insult to our religion. There is no moderate or immoderate Islam. Islam is Islam and that's it." 

 

That should have set off alarms in the West and extinguished any fantasies of Turkey's role as a pillar of "moderate" Islam.  Erdogan had made earlier alarming statements, similarly ignored as in 1994, while mayor of Istanbul, when he avowed, "Thank God Almighty, I am a servant of the Shariah."  Further confirming his strategy in 1996 after he was dismissed as mayor, the future Prime Minister stated, "Democracy is like a streetcar.  You ride it until you arrive at your destination and then you step off."  Since 2002, the Turkish government has been pursuing a version of Islam closely aligned with the Wahhabi extremist Islam of the Saudis. 

 

Islamization and Turkey

 

The Erdogan government publicly claims to be democratizing Turkey but has curtailed freedom of the press, jailed and sued journalists for criticizing the government and confiscated newspapers and sold them to AKP sympathizers.  AKP supporters have infiltrated the military and are suspected of wiretapping and evidence fabrication against retired military officers.  Erdogan lowered the age for judgeships in order to replace nearly half of all judges with his younger AKP sympathizers.  He also removed banking regulatory board members and replaced them with Islamic banking officials and is reported to have received significant financing from Saudi Arabia, including a known Al Qaeda financier.

 

Anti-Semitism and attacks against Christians and Catholics have increased in Turkey. Expressions of Armenian heritage and culture have been denied, church property has been confiscated, Armenian instruction has been limited to two hours per week (although Sunni Islam classes are required in Turkish public schools) and it is illegal to discuss the Armenian Genocide.  Although Turkey previously enjoyed good relations with Israel, the Jewish state is now declared an enemy of Turkey and the media has promoted an anti-Semitic TV series and several anti-Semitic films.  Last year, instead of sending aid through legal channels to Gaza and despite Israel's appeals to the government to stop the action, AKP officials openly supported the Gaza flotilla in partnership with the Global Muslim Brotherhood network.  Turkey facilitated the purchase and departure from Turkish ports of the lead flotilla ship, the MV Mavi Marmara.  Further, the AKP is closely tied to the Muslim Brotherhood whose spiritual leader -- Yusuf al-Qaradawi -- calls for Islamic domination of Europe. That Turkey, a NATO member, should have such alliances is quite concerning.

 

In 2010, Erdogan received a human rights award from Libyan leader Muammar Gaddafi and recently refused to impose sanctions on Gaddafi's regime, even as Gaddafi has used fighter jets to kill his own people. 

 

Just this past week, Erdogan visited Germany and told an audience of 10,000 Turkish Germans (of three million in Germany) not to assimilate but to remain part of Turkey.   Turkey has used Germany as a strategic base in Europe and sends young Turks, who have fulfilled their military service, into Germany through the extremist Islamic Society of Milli Gorus (IGMG).  IGMG members with German-born daughters are encouraged to marry off their daughter to these Turkish males so that they can obtain permanent residency status and create a fifth column of Turkish Islamists.  Tradebetween Turkey and Iran increased by more than 86% last year and Turkey has been supplying Iran's missile program.  In return, Iran has agreed to contribute $25 million to the AKP for the upcoming election in June. 

 

Meanwhile, Afghanistan President Hamid Karzai recently announced in a joint press conference with Turkish President Abdullah Gul and Pakistani President Asif Ali Zardari that he would be pleased to see Taliban officials setting up an office in Turkey as part of a "new phase" of building bridges and integrating the extremist group.

 

Fetullah Gulen and Turkey

 

A significant component and AKP ally in the changing face of Turkey has been the influential Gulenist Movement led by Fetullah Gulen, a powerful force in Turkey for over four decades. Gulen began a grassroots movement in the 1970's with the Islamist political party, Milli Gorus, a worldwide Islamist movement with ties to the Muslim Brotherhood. AKP emerged from Milli Gorus to restore Islamic religion and culture. 

 

The foundation of Gulen's teachings is that state and religion should be reconnected and the country re-emerge as part of a pan-Turkic regional power. A 2009 article in the Middle East Quarterly by Rachel Sharon-Krespin titled "Fethullah Gulen's Grand Ambition" quotes sermons delivered by Gulen on Turkish television in 1999 which provide insights into his methods.

 

"You must move in the arteries of the system without anyone noticing your existence until you reach all the power centers ... until the conditions are ripe, they [the followers] must continue like this. If they do something prematurely, the world will crush our heads, and Muslims will suffer everywhere, like in the tragedies in Algeria, like in 1982 [in] Syria ... like in the yearly disasters and tragedies in Egypt. The time is not yet right. You must wait for the time when you are complete and conditions are ripe, until we can shoulder the entire world and carry it ... You must wait until such time as you have gotten all the state power, until you have brought to your side all the power of the constitutional institutions in Turkey ... Until that time, any step taken would be too early-like breaking an egg without waiting the full forty days for it to hatch. It would be like killing the chick inside. The work to be done is [in] confronting the world. Now, I have expressed my feelings and thoughts to you all-in confidence ... trusting your loyalty and secrecy. I know that when you leave here-[just] as you discard your empty juice boxes, you must discard the thoughts and the feelings that I expressed here."

 

Beginning in the 1970's, Gulen began establishing a worldwide network to promote Islam and Turkish nationalism. His followers have since established hundreds of schools in over 110 countries.  Gulenists operate an Islamic bank with over $5 billion in assets and own significant print and broadcast media properties, NGOs, think tanks and a publishing company. Gulen recruits Turkish youth by providing housing and education and grooms them for careers in the legal, political and academic professions.  In recent years, the AKP passed legislation allowing graduates of Islamic high schools entry into Turkey's universities, guaranteeing Islamist leadership in the future.  Gulen controls the majority of schools, universities and dormitories throughout Turkey.  His followers remain loyal and donate up to one-third of their income to the movement.  In Turkey, Gulen and the AKP together control the police, the intelligence services and the media and actively recruit diplomats for their utility as foreign intelligence satellites. Overall, the holdings are valued at up to $50 billion.

 

Members of the Gulen movement extend Turkey's influence across the globe and occupy important positions running several media outlets and controlling multiple organizations that facilitate the dissemination of their message worldwide.  A visit to a Gulen interfaith and cultural center in Houston illustrates the politically attuned nature of the movement.  Signed photographs of local and state politicians and other prominent people are strategically placed at the building's entry way, implying acceptance of the center's activities and giving the impression that the center is an integral and respectable part of the community. 

 

In 1998,Gule n was convicted (since acquitted in 2006 by Erdogan's AKP government) by the Turkish government for "trying to undermine the country's secular institutions, concealing his methods behind a democratic and moderate image" and went into voluntary exile in the United States.  Outside of Turkey, Gulen's goal has been to educate a foreign leadership sympathetic to an Islamist Turkey.  But his schools are prohibited in Russia and Uzbekistan banned his madrasas and arrested eight Gulenist journalists for involvement in extremist organizations.  In the Netherlands, the movement is being investigated for suspicion of being an Islamist fundamentalist network.

 

Gulen, Turkey and the United States

 

In the United States, Gulen operates the largest charter school network in America and enjoys the cooperation and protection of the U.S. government. His schools stress intercultural dialogue and tolerance.  They include a curriculum that teaches the Golden Age of Turkey or the period of the Ottoman Empire, Turkish language, dance, culture, cooking and Islam, all financed by American taxpayers.

 

Meanwhile, his worldwide network reaches into U.S. politics through aggressive lobbying, political donations and paid trips to Turkey for members of Congress and their staffs.  The Gulen Movement in the United States represents itself as a multi-faith global organization designed to bring together businesses, educators, religious leaders, journalists and others. Gulen has placed many of his followers in large U.S. engineering firms, NASA, the White House, universities and Hollywood. Through his U.S. State Department contacts, he has procured H1-B visas to staff his schools with Turkish followers.

 

Turkey through Gulen wields considerable power in American politics and is actively involved in lobbying Congress to promote its interests in Washington.  Gulen was recently honored under Texas State Resolution No. 85, which recognized his contributions and promotion of world peace, with the Texas legislature describing the Gulen movement as fostering intercultural understanding and tolerance.  During the 2008 election cycle, a Turkish-American couple, Yalcin and Serpil Ayasli -- founders of Hittite Microwave, a U.S. military contractor -- gave more money, $424,050, to politicians and political action groups than anyone else in the United States.  In subsequent years, the Ayaslis have ranked among the country's top 20 donors.  The couple's donations have been geared specifically toward advancing U.S. relations with Turkey and promoting Turkish interests, including stopping the Armenian Genocide Resolution. On this issue alone, "Foreign Lobbying Influence Tracker", a service that tracks lobbyist interactions with government officials, reported that Turkey lobbied Congress on the Armenian Genocide Resolution and hired foreign agents to work with influential people outside of the government, spending $3.5 million and logging over 2,200 total contacts, including 100 with the executive branch.

 

Until recently, Turkey presented its foreign policy as pro-Western.  Before the 2002 elections in Turkey, Gulen secured an invitation for Erdogan to the White House, which was construed by the Turkish electorate as a U.S. endorsement. Although the United States has an air base in the country, in 2003, Turkey blocked the use of its bases for U.S. ground troops in the lead up to the war in Iraq. 

 

In 2005, Turkey became the General Secretariat of the Organization of Islamic Conference (OIC), a 57 shariah law-endorsing permanent delegation to the U.N. whose mission is to safeguard the interests of the Muslim world.  This OIC post strengthened Turkey's Islamic agenda as well as the AKP's stature.  Assumption of anti-U.S. and anti-Israel positions has increased Turkey's credibility and stature in the Arab Muslim world as it has moved closer to Syria and Iran. 

 

In 2009, Erdogan visited Iran and voiced support for Tehran's nuclear program and refused to support economic sanctions imposed by the West.  The Turkish-Iranian-Syrian alliance provides a hedge against the possibility of an independent Kurdish state, offers significant economic opportunities, enhances Iran's power in the region, empowers Hezbollah and Hamas, puts pressure on pro-Western Arab countries and represents a serious threat to Israel. 

 

Current Middle East Turmoil and Turkey

 

The current Middle East turmoil is an opportunity for Turkey and Iran to shift the region toward radical Islamist rule and elevate Turkey's role as a regional power. The AKP government expects to play a significant role in the evolving Middle East political re-orientation.  Turkey was one of the first countries to advise Mubarak to step down and world leaders, as well as the Muslim Brotherhood, are turning to Turkish leadership to assist the transitional government.  Recently, Hamad Al Khalifa, the prince of Bahrain, sought Turkish intervention with Iran. The Muslim Brotherhood has extolled the virtues of Turkey providing the AKP with leverage in the Egyptian situation.

 

When the Islamist AKP took over the Turkish government, the Saudis, who were fearful of the threat presented by Iran and mindful of their own lack of power, saw an opportunity to exert influence on the new government and to revive the caliphate. President Gul had worked at the Islamic Development Bank (IDB) in Saudi Arabia for eight years in preparation for the Islamization of Turkey under the Wahhabis.  In 1991, he was sent back to Turkey to launch the Islamist movement under Necmettin Erbakan (1926 - 2011), Turkey's first Islamist prime minister, and, later, the AKP. 

 

Under the Ottomans, Muslim power reached its zenith and the Caliph was transferred from Mecca to Istanbul, home of the Holy Relics and Caliphate Seal today, coveted by the Wahhabis since the fall of the Ottoman Empire.  As Turkey is strong militarily, economically and its people are more nationalistic than Arab Muslim countries, the Saudis believed they could benefit from the alliance.  With 100 million Islamicized Turks and Saudi funding of aggressive mosque building and dawa (proselytizing) in Europe, the resurgence of the caliphate could be a reality.  The Saudis, who are motivated by the resurgence of the Sunni Caliphate, have played a significant role in Turkey's rise in the Muslim world. 

 

Erdogan in partnership with Fetullah Gulen has made a concerted effort to target the military, take control of  the media and stack the courts in order to realize the dream of Neo-Ottomanism -- a return to Turkey's Muslim imperialist past.  In their long-term campaign to subordinate the army, the guardian of Turkey's secular democracy, show trials have been held in which high-ranking military officers and political opponents have been arrested and detained without bail. The defendants stand accused of attempting to overthrow the AKP government.  The AKP instigated demands by the European Left to curtail military activity as a condition for Turkey's E.U. membership, although there is speculation that this was just a pretext for weakening the military and Turkey does not intend to join the E.U.  Academics and journalists are also on trial for trying to bring down the government.  In 2003, Erdogan used a constitutional amendment to target the courts and the military and secure the AKP's rule in the country.  Erdogan then selected Islamist judge replacements and President Gul appointed pro-Islamic generals and military officers.

 

Turkey's move away from the West, its renewed alliances with Islamist regimes and its disavowal of secular reforms in favor of theocratic rule under shariah could precipitate a precarious shift in the balance of power in the world.  A portentous event could have been when Iranian president Mahmoud Ahmadinejad last month hosted Nureddin Surin, a Hizbollah-activist and the delegation leader of the MV Mavi Marmara, the Turkish ship captured by Israeli as it tried to run the Gaza blockade. Surin used the occasion to declare, "We are here today with the longing and the determination to build a Middle East without Israel and America, and to refresh our pledge to continue on the path of the Mavi Marmara shahids (martyrs)....." 

 

The Iranian Supreme Leader, Ali Khamenei, took the opportunity to thank the Turkish Muslims for their fight on behalf of  Islam.  Given the strength of this alliance combined with Saudi largesse and a changing picture in the Middle East, a global caliphate under shariah law could become a reality.

 

-------------------------------------------------

26.3.2011. Επιδέξιος ουδέτερος, τουρκία

«Eπιδέξια ουδέτερη» η Τουρκία

 Π. Ήφαιστος

Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων-Στρατηγικών Σπουδών, www.ifestosedu.gr

«Έθνος της Κυριακής»26-27.3.2011- αναρτημένο επίσης στην διεύθυνση

 

Η «Στρατηγική βάθους» του Νταβούτογλου βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη και οι ελιγμοί της Τουρκίας στις Μεσανατολικές κρίσεις είναι αποκαλυπτικοί για την αποφασιστικότητα της Άγκυρας να καταστεί ηγεμονικός άξονας. Την «επιτήδεια ουδετερότητα», η Άγκυρα καταφέρνει να την καθιστά «επιδέξια ουδετερότητα» με απώτερο σκοπό ένα ακραία ιδιοτελή νέο-Οθωμανικό πρωταγωνιστικό ρόλο.

Άγνοια περί την τουρκική διπλωματία είναι πλέον αδικαιολόγητη. Η πρόσφατη κυκλοφορία των βιβλίων του Αχμέτ Νταβούτογλου Στρατηγικό βάθος η Διεθνής θέση της Τουρκίας (Ποιότητα 2010) και Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες (Ποιότητα 2011) φώτισε πλήρως τους τουρκικούς σκοπούς: Κατάκτηση μιας ηγεμονικής θέσης που προϋποθέτει  εκμηδένιση της Ελλάδας και της Κύπρου για να διευκολυνθεί γεωπολιτικά η πρόσβαση στην πλούσια σε πλουτοπαραγωγικούς πόρους της Μέσης Ανατολής.

Χαρακτηριστικά, εν μέσω κρίσεως και τουρκικών στρατιωτικών δραστηριοτήτων κοντά στο Καστελλόριζο που υποδηλώνουν τον τουρκικό αναθεωρητισμό ως προς τον ΑΟΖ, οι τούρκοι έθεσαν ως όρο συναίνεσης εμπλοκής του ΝΑΤΟ στην Λιβύη ένα πρωταγωνιστικό τουρκικό ρόλο στην διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας, τον έλεγχο του αεροδρομίου της Βεγγάζης και τον ναυτικό έλεγχο μεταξύ Βεγγάζης και Κρήτης. Οι τούρκοι, επιπλέον, λειτουργώντας καιροσκοπικά κατηγορούν τους άλλους για … οπορτουνισμό. Όπως γράφτηκε πρόσφατα, «αν καταλάβεις ποιος είναι ο ψεύτης αντιλαμβάνεσαι ποιος είναι ο κλέφτης».

Κτίζοντας πάνω στην κατά Νταβούτογλου ύπαρξη μιας κοινής ισλαμικής κοσμοθεωρίας και ενός κοινού Οθωμανικού παρελθόντος, οι τούρκοι ηγέτες διακρίνουν μεταξύ των δυτικόστροφων εξουσιαστικών ελίτ και των μουσουλμανικών πληθυσμών στους οποίους διεισδύουν μεθοδικά και υποχθόνια. Βέβαια, πιστεύουν στον σκοπό τους: Η ισλαμική κοσμοθεωρία, λέει ο Νταβούτογλου, είναι βαθιά ριζωμένη στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς των οποίων η ζωή μέσα στην πολιτική σφαίρα δεν μπορεί παρά να είναι «εξαρτημένη από την θεοκεντρική δομή πίστης προκειμένου να δικαιολογήσει το κοινωνικοπολιτικό τους σύστημα» (Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες, σ. 415).

Τα αιτιώδη κίνητρα των ισλαμιστών νεότουρκων είναι κάτι περισσότερο από σαφή. Ο «Δάσκαλος Νταβούτογλου», όπως τον αποκαλεί ο Ερτογάν, μεταξύ πολλών άλλων, ανατρέχει στα «λάθη» της παρελθούσης οθωμανοτουρκικής «εγκατάλειψης της πλούσιας σε φυσικές πηγές πλούτου Μέσης Ανατολής» και της παρελθούσης άνευ όρων, όπως γράφει, λανθασμένης «σύμπραξης με τους αποικιοκράτες στην Τρίπολη και στην Αλγερία». Η Τουρκία, υποστηρίζει, «δεν μπορεί να παραμείνει και δεν θα παραμείνει αδιάφορη στις κρί­σεις που λαμβάνουν χώρα στη Βοσνία, στον Καύκασο και στη Μέση Ανατολή». Δεν πρέπει να επαναληφτούν τα λάθη, συνεχίζει, όταν η Τουρκία «απέτυχε να χρησιμοποιήσει τα πλεονεκτήματα που πηγάζουν από την κυριαρχία της στα εδάφη αυτά, η οποία διήρκησε επί 500 χρόνια». Απώτερος σκοπός η συμμετοχή «στη διαδικασία διαμοιρασμού των φυσικών πηγών πλούτου, ικανών να καθορίσουν τις σχέσεις σε παγκόσμια κλίμακα» (Στρατηγικό βάθος σελ. 34,102,107).

Κάποια μη κυβερνητικά διεθνικά «ιδρύματα» εδώ και καιρό φρόντισαν να τυφλώσουν διπλωματικά την Ελλάδα. Καλλιέργησαν την λανθασμένη θέση πως επίκεινται δήθεν χαρούμενα γλέντια μέσα σε έναν ανθόσπαρτο  παγκοσμιοποιημένο πλανήτη και μέσα σε μια μυρωδάτη ενωμένη Ευρώπη όπου θα συμβιώνουμε αγκαλιασμένοι με μια ευρωεξημερωμένη Τουρκία. Έτσι, εν μέσω κοσμογονίας στην διεθνή πολιτική και επιτήδειων δόλιων τουρκικών διπλωματικών πρωτοβουλιών, η Ελλάδα αποκοιμήθηκε. Ύπνος από τον οποίο κινδυνεύει να μην ξυπνήσει. Φαντάζει ως περίπου απόφαση ευθανασίας.

 

 

------------------------------------